در کانون رقابت جهانی
پس‌زمینه جنگ در کنگو نبرد برای منابع معدنی استراتژیک است
نوشته کریستین سلز، کیپ‌تاون
(روزنامه دنیای جوان، ۳ فوریه ۲۰۲۵)
ترجمه بهنام کرمی
وقتی صحبت از تأمین منافع مواد خام خود می‌شود، اتحادیه اروپا دوست دارد بر اهمیت اقدامات خود برای رفاه بشریت تأکید کند. بالاخره انسان بر اساس ارزش‌های خود عمل می‌کند. بر این اساس جوتا اورپیلانن، کمیسر وقت اتحادیه اروپا برای مشارکت‌های بین‌المللی، در ۱۹ فوریه سال گذشته اظهار داشت: ” این موضوع فقط به تجارت و سرمایه‌گذاری ارتباط ندارد، بلکه درباره سیاره زمین و مردمی است که از یک زنجیره ارزش پایدار، شفاف و انعطاف‌پذیر از مواد خام مهم بهره‌مند خواهند شد”. علت بیان این جملات زیبای جوتا اورپیلانن، سوسیال‌دمکرات فنلاندی این بود که او در حال امضای یک تفاهم‌نامه با وینسنت بیروتا وزیر امور خارجه رواندا برای حمایت از گسترش تولید و فرآوری بیشتر مواد خام کمیاب این کشور آفریقای شرقی بود.
پورتال خبری ” European Interest ” وابسته به اتحادیه اروپا در آن زمان گزارش داد که بروکسل دقیقاً بر چه چیزی متمرکزشده است. در اطلاعیهٔ مربوط به امضای این توافقنامه آمده است که رواندا “بازیگر اصلی در تولید تانتالیوم” است. تانتالیوم از سنگ معدن کلتان استخراج می‌شود و برای وسایل نقلیهٔ الکتریکی و انتقال انرژی از اهمیت زیادی برخوردار است. کشور نسبتاً کوچک رواندا دارای ذخایر خاص خود از این مواد خام است. اما ذخایر بسیار بزرگ‌تر آن، فراتر از مرز رواندا و در شرق جمهوری دموکراتیک کنگو قرار دارد، جایی که ارتش رواندا به همراه شبه‌نظامیان نیابتی خود “M ۲۳” در حال حاضر مناطق وسیعی را فتح کرده است. یک یادداشت جانبی از مقالهٔ European Interest در این زمینه به یک نکتهٔ جالب اشاره می‌کند: در این مقاله آمده است که رواندا به‌زودی پالایشگاه تانتالیوم خود را به کار خواهد انداخت. بااین‌حال، این موضوع احتمالاً پیامدهای منفی برای طرح شفافیت اعلام‌شده توسط خانم جوتا اورپیلانن در مورد ردیابی منشأ سنگ معدنی کلتان بکار رفته در این پالایشگاه خواهد داشت.
حقیقت پشت پردهٔ این مانور گمراه‌کنندهٔ خانم جوتا اورپیلانن در مورد همکاری و پایداری این است که یک جنگ وحشیانه در شرق جمهوری دموکراتیک کنگو بر سر مواد خام با اهمیت جهانی در جریان است. در حال حاضر ایالات‌متحده آمریکا و چین مصرف‌کنندگان اصلی این منابع هستند. رواندا شریک قابل‌اعتماد غرب است و در حال حاضر یک مأموریت نظامی در موزامبیک دارد که هدف اصلی آن تأمین امنیت یک تأسیسات غول‌پیکر تولید گاز طبیعی متعلق به شرکت فرانسوی توتال است. با این مأموریت نظامی، رئیس‌جمهور رواندا، پل کاگامه توانست ثابت کند که توانایی انجام اقداماتی ازاین‌دست را دارد و بنابراین وجودش ضروری است. بدیهی است که دسترسی بیشتر دولت رواندا به مواد خام کنگو به نفع اقتصادهای غربی در رقابت آن‌ها با چین خواهد بود. بر این اساس، جنگ تجاوزکارانهٔ دولت رواندا علیه کنگو در بهترین حالت تنها به‌صورت غیر جدی موردانتقاد قرار می‌گیرد، هرچند گزارش‌های سازمان ملل تأیید کرده است که حداقل از سال گذشته رواندا نه‌تنها شبه‌نظامیان “M ۲۳” را تسلیح و کنترل می‌کند، بلکه حداقل ۳۰۰۰ سرباز عادی در کنگو دارد. اخیراً تعداد آن‌ها افزایش‌یافته است.
رقابت دولت رواندا با دولت آفریقای جنوبی را نیز باید در پس‌زمینه مبارزه جهانی برای مواد خام، مدنظر قرارداد. دولت آفریقای جنوبی که یک قدرت منطقه‌ای و یکی از اعضای ائتلاف بریکس است روابط نزدیکی با پکن دارد. این واقعیت که ۱۴ سرباز آفریقای جنوبی نیز در جریان حمله رواندا به گوما، مرکز استان شرقی کنگو کشته شدند، احتمالاً حداقل در آفریقای جنوبی به‌عنوان یک حملهٔ عمدی تلقی می‌شود. و اگر رواندا احساس می‌کند که قادر به چنین رویارویی است، به‌نوبه خود نشان می‌دهد که حامیان قدرتمندی دارد.
یک نشانه در تأیید تئوری اخیر، تسلیحات برتر شبه‌نظامیان “M ۲۳” است. لیندی هاینکن، محقق نظامی آفریقای جنوبی، روز شنبه در پورتال خبری نظامی دیفنس وب گفت که سربازان آفریقای جنوبی هم از نظر تعداد و هم از نظر تسلیحات از مخالفان خود پایین‌تر هستند. ژنرال سابق افریقای جنوبی مائوملا موتائو نیز به شبکه خبری Newzroom Afrika گفت که شبه‌نظامیان “M ۲۳” سلاح‌هایی دارند که به‌طورمعمول در منطقه یافت نمی‌شوند، بلکه “نیروهای مسلح اسرائیل از آن‌ها استفاده می‌کنند.” بااین‌حال، وقتی از او پرسیده شد، نتوانست مدل‌های دقیقی را نام ببرد. تل‌آویو در سال‌های اخیر به دولت رواندا نزدیک‌تر شده و بار دیگر در آنجا سفارت خود را راه‌اندازی کرده است. بااین‌حال، همکاری نظامی بین دو کشور مشخص نیست.
نظرات شما