روز دوشنبه ۲۶ شهریور ۱۴۰۳، نخستین نشست مطبوعاتی مسعود پزشکیان با تأخیر زمانی یک ماه و نیمه با خبرنگاران داخلی و خارجی برگزار شد. نشستی که ناتوانی، بی برنامگی و سردگمی پزشکیان را در پیش برد برنامه های نداشته اش بیش از پیش برای همگان روشن کرد. نشستی که چالش های بزرگی را علیه او در درون جناح های مختلف هیئت حاکمه بر انگیخت. چالش ها و مخالفت هایی که از آغاز روی کار آمدن مسعود پزشکیان به فرمان حمایتی خامنه ای موقتاً به زیر خاکستر رفت و حالا پس از نشست مطبوعاتی پزشکیان به یکباره سر باز کرده اند. چالش های بزرگ و شکننده ای که چه بسا در آینده ای نه چندان دور ادامه کاری کابینه پزشکیان را با مشکلات جدی مواجه سازند.
مسعود پزشکیان در شرایطی این نشست مطبوعاتی نا موفق را برگزار کرد که از آغاز نشستن بر صندلی ریاست جمهوری نظام در اقدامی «بفرموده» از حمایت نسبتاً خوب همه جناح های درون حاکمیت برخوردار شد. حمایتی که اگرچه شکل ظاهری داشت و دستوری بود، اما یک فضای نسبتاً امنی را برای مسعود پزشکیان ایجاد کرد تا در چندین هفته آغازین شروع به کار خود از تهاجم آشکار جریانات درون حاکمیت در امان باشد.
اما به رغم حمایت های همه جانبه خامنه ای، از آنجا که جمهوری اسلامی در یک وضعیت ناپایدار بسر می برد و بحران های عمیق سیاسی، اقتصادی و اجتماعی، ادامه کاری نظام را با مشکلات جدی مواجه کرده اند، مثل روز روشن بود که این آتش بس موقت دیری نخواهد پایید و به زودی آتضادهای درونی حاکمیت در سطحی علنی و آشکار سر بازخواهد کرد. نشست مطبوعاتی مسعود پزشکیان و موضوعاتی که در این نشست مطرح شد، عملا خاکستر مانده بر روی آتش کشمکش های درونی نظام را کنار زد و در چشم بهم زدنی جناح های رقیب و در محدودۀ معینی حتی حامیان «اصلاح طلب» پزشکیان نیز در مقابل او صف آرایی کردند.
پاسخ پزشکیان به موضوعاتی نظیر حضور گشت ارشاد در خیابان ها، اجرای برنامه توسعه پنج ساله هفتم، مقابله با تحریم ها، موضوع صدور انقلاب، بن بست سیاست خارجی، ارسال موشک «هایپرسونیک» به انصارالله یمن، موضوع فیلترینک اینترنت، چگونگی خارج شدن جمهوری اسلامی از فهرست سیاه گروه ویژه اقدام مالی ((FATF و مسائلی از این دست، از جمله موضوعاتی بودند که واکنش های تند و تیزی را در رسانه های داخلی و خارجی و هم چنین در درون جناح های حاکمیت علیه مسعود پزشکیان برانگیخت.
واکنش روزنامه های کیهان و جوان در مورد اعلام نظر پزشکیان مبنی برعدم صدور انقلاب، واکنش روزنامه های جوان و فرهیختگان به اظهار نظر پزشکیان که از ناتوانی دولت در اجرای برنامه توسعه پنج سالۀ ملی سخن گفت، واکنش تند دستگاه قضایی نسبت به سخنان او در مورد گشت ارشاد و همچنین نارضایتی اصلاح طلبان حکومتی از پاسخ پزشکیان در مورد فیلترینگ اینترنت، از جمله موضوعات چالش برانگیز این نشست مطبوعاتی بودند. موضوعاتی که نه تنها صف آرایی نیروهای رنگارنگ درون حاکمیت را علیه پزشکیان برانگیخت، بلکه به طرز محسوسی موقعیت ضعیف و شکننده کابینه پزشکیان را نیز در معرض نگاه همگان گذاشت.
مسعود پزشکیان در پاسخ به خبرنگار زن مجله «اندیشه پویا» که از حضور گشت ارشاد در خیابان های تهران پرسش کرده بود، آنچنان خود را به بی خبری زد که در مقابل پرسش فوق گفت، مگر هنوز گشت ارشاد در خیابان ها حضور دارد و «زنان را اذیت» می کند؟ و سپس ادامه داد دستور می دهم که اذیت نکنند. این پاسخ پزشکیان که با خنده خبرنگاران همراه شد، آنچنان خشم دستگاه قضایی را برانگیخت که بلافاصله با واکنش دادستان کل کشور مواجه شد. محمد جعفری در مورد این اظهار نظر پزشکیان با صراحت اعلام کرد: در مورد زنان و حجاب اجباری آنکه حرف آخر را می زند نیروی انتظامی و دستگاه قضایی است. در واقع دادستان کل، در همین آغاز راه، دُم پزشکیان را قیچی کرد و به او فهماند در موضوعاتی که جزو حوزۀ کاری او نیست، دخالت نکند.
روزنامه های جوان و فرهیختگان در واکنش به اظهار نظر پزشکیان که اعلام کرد، با وجود تحریم ها و عدم سرمایه گذاری خارجی امکان اجرای برنامه پنج سالۀ توسعۀ ملی برای دولت فراهم نیست، به او یادآور شدند، چطور در زمان تبلیغات انتخاباتی که با ولع تمام وعده اجرای «درست» این برنامه را می دادی، نمی دانستی که در شرایط موجود اجرای آن و رسیدن به رشد ۸ درصدی ممکن نیست، اماحالا که بر صندلی ریاست جمهوری نشسته ای، از ناتوانی دولت در اجرای برنامه پنج سالۀ توسعۀ حرف می زنی.
موج گسترده تقابل با مسعود پزشکیان و وضعیت بوجود آمده نشان می دهد آنچه که مسعود پزشکیان را به طور موقت از تهاجم جناح های مخالف درون حاکمیت مصون داشته بود، نه توانایی کابینه او، که همانا فرمان حمایتی خامنه ای از او بود که از روز شنبه ۱۶ تیر ۱۴۰۳، به محض اینکه نام پزشکیان توسط مسئول ستاد انتخاباتی رژیم به عنوان برنده نمایش انتخاباتی اعلام شد، کلید خورد.
به رغم واکنش های متفاوت و بعضاً تند و تیزی که گرایشات مختلف درون حاکمیت در دوران کاندیداتوری و ایام تبلیغات انتخاباتی پزشکیان داشتند، از همان لحظات اولیه بیرون آمدن نام او از صندوق های رأی، با فرمان خامنه ای در چشم به هم زدنی همه اختلافات تنش زای میان مجلس و دستگاه قضایی و دیگر نیروهای مخالف پزشکیان، از صحنه سیاسی کشور حذف شد و به یکباره همه جناح های حاکمیت در اقدامی «بفرموده» از گزینش پزشکیان به عنوان ریاست جمهوری نظام – دست کم در شکل ظاهری آن – ابراز رضایت و خوشحالی کردند. در آغاز کار، نه فقط سیل شادمانی نیروهای موسوم به اصلاح طلبان حکومتی فضای جامعه را پر کرد، بلکه دستگاه قضایی، مجلس ارتجاع، روزنامه های حکومتی نظیر کیهان و جوان و حتی فرمانده سپاه پاسداران نیز که تا پیش از این جزو نیروهای مخالف پزشکیان بودند، در چرخشی صریح و بفرموده جملگی به حامیان پزشکیان تبدیل شدند.
محسن اژه ای تنها چند ساعت پس از اعلام رسمی نام پزشکیان به عنوان ریاست جمهوری، در پیامی مکتوب ضمن اینکه پزشکیان را از «یادگاران عرصه جهاد و شهادت و دارای مناصب متعدد مدیریتی، اجرایی و تقنینی» خواند، در حمایت از پزشکیان سنگ تمام گذاشت و نوشت: «آمادگی همه جانبه خود را برای همکاری و مساعدت با دولت منتخب مردم اعلام می دارد».
خامنه ای اما فقط به فرمان حمایتی آغازین خود در روز شنبه ۲۶ تیر بسنده نکرد و مجدداً در ۳۱ تیر ماه نیز به هنگام دیدار با نمایندگان مجلس که مسعود پزشکیان نیز در آن جلسه حضور داشت، با زبانی گویاتر از پزشکیان حمایت کرد. خامنه ای در این دیدار با اعلام اینکه در «مسائل مهم» باید «صدای واحدی از کشور» شنیده شود، با بیانی صریح و مؤکد، نمایندگان مجلس را به «تعامل سازندۀ مجلس با دولت جدید» فرا خواند.
پیام خامنه ای برای قالیباف و نمایندگان مجلس ارتجاع آنچنان صریح و روشن بود که «خبرآنلاین» پس از این دیدار، از قول محمد باقر قالیباف – رئیس مجلس ارتجاع – در شبکۀ اجتماعی ایکس نوشت: «در لبیک به فرمایش ایشان، ما نیز در مجلس اعلام می کنیم که موفقیت رئیس جمهوری منتخب و دولت جدید را موفقیت خود می دانیم و تمام تلاش خود را برای کمک به دولت [جدید] به کار خواهیم بست.» (تأکید از ما است). نتیجه تمکین بی چون و چرای قالیباف به دستور خامنه ای، در دادن رأی اعتماد نمایندگان مجلس به همه وزرای پیشنهادی مسعود پزشکیان تجلی یافت.
اقدام حمایتی قالیباف از پزشکیان و دادن رأی اعتماد مجلس به همه وزرای پیشنهادی او در شرایطی صورت گرفت که پیشتر در دوران تبلیغات انتخاباتی، پس از آنکه ترکیب افراد ستاد انتخاباتی پزشکیان مشخص شد، محمد باقر قالیباف در اظهار نظری در مورد پزشکیان گفته بود: «امروز برای ما روشن شد ستادی را که مسعود پزشکیان با آن کار می کنند، همان ستاد روحانی است. این حرف به چه معناست؟ به این معناست که ما دومرتبه برگردیم به دهۀ پیش. برگردیم به رشد یک درصد، برگردیم به نقدینگی ۲۶ برابر، برگردیم به تنش های بین قوا، برگردیم به اختلافات بین مردم، برگردیم به تنش های بین رهبری و بعضی موضوعات دیگر. یعنی شکاف بیشتر بین مردم و بین دولت و بین ملت. یعنی اینکه دو مرتبه اخلال صورت گیرد در حکمرانی کشور. آیا واقعاً امروز سزاوار است ما در این مسیر حرکت کنیم؟».
حال آنچه را که قالیباف در زمان تبلیغات انتخابی علیه مسعود پزشکیان گفته بود، به یک باره بعد از نشست مطبوعاتی پزشکیان به طور محسوسی به درون نظام تعمیم یافته است. آن تعامل و همگامی با پزشکیان که در دوران کوتاهی ورد زبان همه نهادها و دستگاه های حکومتی بود، بعد از نشست مطبوعاتی پزشکیان به یکباره دود شد و به هوا رفت. قالیباف، اگرچه زودتر از این نشست مطبوعاتی علیه پزشکیان و انتصاب مدیران میانی دولتی موضع گرفته بود، اما اکنون در وضعیتی حادتر در مقابل پزشکیان و سیاست های او ایستاده است.
در واقع از همان ابتدا روشن بود، ملغمه ای که تحت عنوان کابینه «وفاق ملی» شکل گرفت، آنچنان با شرایط بحرانی حاکمیت ناسازگار بود که شکست و ناکارآمدی آن پیشاپیش برای آگاهان سیاسی روشن بود. صف آرایی جناح های درون حاکمیت علیه پزشکیان در شرایطی بازتاب بیرونی به خود گرفته است که هنوز مسعود پزشکیان هیچ گام عملی در مورد اجرای برنامه های نداشتۀ خود بر نداشته است . او در این نشست مطبوعاتی صرفاً زوایایی از دیدگاه های خود را در عرصه نظری مطرح کرد. وقتی طرح نظری موضوعات مطرح شده در یک نشست خبری تا این حد با واکنش تند و تیز جناح های رقیب و در محدودۀ معینی هم با مخالفت نیروهای موسوم به اصلاح طلبان حکومتی همراه شده است، معلوم نیست اگر مسعود پزشکیان بخواهد طبق نظرگاه های خود و کابینه اش – به فرض محال – کاری را عملی و اجرایی کند، آنوقت با چه وضعیت بهم ریخته و نابسامانی مواجه خواهد شد.
در واقع آنچه تضادهای درونی هیئت حاکمه را تشدید کرده است، بحران انقلابی موجود در جامعه، شرایط شکننده جمهوری اسلامی، بی برنامگی، ناتوانی کابینه پزشکیان در برون رفت از بحران های ناعلاج کنونی و مهمتر از همه، تأمین یا عدم تأمین منافع سیاسی – اقتصادی جناح های رنگارنگ درون حاکمیت از رانت خواری های درون نظام است که شهد ماه عسل مسعود پزشکیان را زودتر از آنچه قابل تصور بود، با زهر تشدید تنش های درونی نظام در آمیخت. بی تردید، تشدید تنش های این چنینی، آنهم در آغاز کار کابینه ای که از حمایت همه جانبه خامنه ای برخوردار است، در دوره های گذشته کم سابقه بوده است. شکل گیری این وضعیت، بدون شک ادامه کاری کابینه مسعود پزشکیان را – آنهم در شرایط انقلابی حاکم بر جامعه، رشد روزافزون نارضایتی توده ها و تشدید تضادهای درونی حاکمیت بحران زده- به طور جدی در هاله ای از ابهام فرو برده است.
متن کامل نشریه کار شماره ۱۰۸۸ در فرمت پی دی اف:
نظرات شما