نشریهٔ اکونومیست [۱] که سخنگوی میلیونرهای بریتانیایی است، خطی بسیار آموزنده را در رابطه با جنگ دنبال می‌کند. نمایندگان سرمایهٔ پیشرفته در قدیمی‌ترین و ثروتمندترین کشور سرمایه‌داری، به خاطر جنگ اشک می‌ریزند و پیوسته آرزوی صلح را ابراز می‌کنند. آن سوسیال‌دمکرات‌هایی که، به‌اتفاق فرصت‌طلبان و کائوتسکی، گمان می‌کنند یک برنامهٔ سوسیالیستی عبارت است از تبلیغ صلح، چنانچه اکونومیست را بخوانند به دلیل اشتباهشان پی خواهند برد. برنامهٔ آن‌ها سوسیالیستی نیست، بلکه بورژوا – پاسیفیستی است. رؤیاهای صلح، بدون تبلیغ عمل انقلابی، فقط بیانگر وحشت از جنگ هستند، اما چیز مشترکی با سوسیالیسم ندارند.
علاوه بر این، اکونومیست فقط بدین دلیل طرفدار صلح است که از انقلاب می‌ترسد. برای مثال، شمارهٔ ۱۳ فوریهٔ ۱۹۱۵ آن حاوی قطعهٔ زیر است:
«بشردوستان ابراز امیدواری می‌کنند که توافق برای صلح با خود کوچک شدن ارتش‌ها در سطح بین‌المللی را به همراه آورد … ولی آن‌هایی که نیروهایی را که واقعاً دیپلماسی اروپا را کنترل می‌کنند می‌شناسند اتوپیایی نمی‌بینند. چیزی که در چشم‌انداز است انقلاب‌های خونین و جنگ‌های سبعانه بین کار و سرمایه، یا بین توده‌ها و طبقات حاکم قارهٔ اروپا است …»
در شمارهٔ ۲۷ مارس ۱۹۱۵ بار دیگر اظهار تمایل برای صلحی که آزادی ملل و غیره را تأمین کند، همان‌طور که آقای ادوارد گری [۲] وعده داده بود، می‌بینیم. روزنامه می‌گوید که اگر این امید متحقق نشود، جنگ «به اغتشاشی انقلابی خواهد انجامید که هیچ‌کس نه می‌تواند بگوید کجا آغاز خواهد شد و نه اینکه به چه چیزی منتهی خواهد شد.»
میلیونرهای پاسیفیست بریتانیایی نسبت به فرصت‌طلبان، پیروان کائوتسکی و سوسیالیست‌های نظیر او که برای صلح فریاد می‌زنند، فهم بهتری از مسائل سیاسی روز دارند. بورژوازی می‌داند که، اولاً، عبارات راجع به یک صلح دمکراتیک، درحالی‌که «نیروهای» کهنه «واقعاً دیپلماسی را کنترل می‌کنند»، یعنی تا زمانی که از طبقهٔ سرمایه‌داران سلب مالکیت نشده است، بیانگر یوتوپیایی بیهوده و احمقانه هستند. دوماً، بورژوازی ارزیابی هوشمندانه‌ای از چشم‌انداز کرده، پیش‌بینی «انقلاب‌های خونین» و «اغتشاش انقلابی» را نموده. برای بورژوازی یک انقلاب سوسیالیستی همیشه به شکل «اغتشاش انقلابی» به نظر می‌رسد.
در امور سیاسی واقع‌گرایانهٔ کشورهای سرمایه‌داری، سه نوع جانب‌داری از صلح را می‌توان یافت:
۱) میلیونرهای روشنفکرتر خواهان صلحی سریع هستند زیرا از انقلابات می‌ترسند. آن‌ها هوشیارانه و به‌درستی هر صلح «دمکراتیکی» (بدون الحاقات، ولی با تسلیحات محدودشده و غیره) را به‌عنوان امری اتوپیایی تحت سرمایه‌داری توصیف کرده‌اند.
فرصت‌طلبان، طرفداران کائوتسکی، و امثالهم از این اتوپیای عامیانه حمایت می‌کنند.
۲) توده‌های ناآگاه مردم (خرده‌بورژوازی، نیمه پرولتارها، قسمتی از کارگران و غیره) که تمایلشان برای صلح بسیار مبهم است، اعتراضی رشد یابنده علیه جنگ و احساسی انقلابی اما هنوز مبهم را بیان می‌کنند.
۳) سوسیال‌دمکرات‌های انقلابی، پیش روان آگاه پرولتاریا، با دقت احساسات توده‌ها را بررسی می‌کنند، از تلاش رشد یابندهٔ آن‌ها جهت رسیدن به صلح نه برای تقویت اتوپیاهای عامیانهٔ صلحی «دمکراتیک» تحت سرمایه‌داری، نه برای تشویق به امید بستن به بشردوستان، قدرتمندان و بورژوازی، بلکه برای از حالت مبهم درآوردن احساسات انقلابی، آگاه کردن توده‌ها با هزاران حقیقت از سیاست دوران قبل از جنگ، بهره می‌گیرند؛ آن‌ها با انجام این کار بر پایهٔ تجربهٔ توده‌ها و احساسات آن‌ها به‌طور سیستماتیک، استوار و بی تزلزل نیاز به اقدام انقلابی توده‌ای علیه بورژوازی و دولت‌های کشورهای مطبوعشان را به‌عنوان تنها مسیر به‌سوی دمکراسی و سوسیالیسم ثابت می‌کنند.
سوسیال‌دمکرات، شمارهٔ ۴۱
۱ مه ۱۹۱۵
مجموعه آثار لنین، جلد ۲۱
توضیحات
۱- اکونومیست The Economist – یک هفته‌نامهٔ بورژوایی که از سال ۱۸۴۳ در لندن منتشر می‌شود.
۲- ادوارد گری Edward Grey – دولتمرد لیبرال انگلیسی، مدافع فعال نئولیبرالیسم، وزیر امور خارجه انگلستان در سال‌های ۱۹۰۵ تا ۱۹۱۶ و رهبر حزب لیبرال در مجلس اعیان در سال‌های ۱۹۲۳ و ۱۹۲۴.
نظرات شما