اعتراضات و اعتصابات کارگری سراسر جامعه را فراگرفته است. موجی فروننشسته، موج دیگری از راه می‌رسد. اعتصابات و تجمعات و اشکال دیگر مبارزه کارگری پیوسته درحال افزایش است. کم‌تر روزی را می‌توان یافت که یک یا چند اعتصاب و اعتراض کارگری رخ نداده باشد. شمار اعتصابات و اعتراضات کارگری به حدی زیاد است که نمی‌توان در یک مقاله به همه آن‌ها پرداخت. ده‌ها تجمع و اعتصاب تنها در نیمه دوم مهرماه گویای همین واقعیت است؛ اعتصاب کارگران راه‌آهن در استان‌های لرستان، آذربایجان و خراسان، اعتصاب آتش‌نشان‌ها در کهگیلویه و بویر احمد و اصفهان، اعتصاب در بخش حمل‌ونقل بار و مسافر ازجمله اعتصاب رانندگان کامیون و تانکر، اعتصاب ایران‌خودرو تبریز، آبیاری و زهکشی اهواز، نیشکر هفت‌تپه، اعتصاب کارگران کارخانه خودروسازی مدیران خودرو واقع در استان کرمان، اعتصاب کنتور سازی، مخابرات فارس، قند تربت‌جام، شهرداری‌ها تنها چند نمونه از اعتراضات کارگری در نیمه دوم مهرماه است.
کارگران صنعت نفت و گاز و پتروشیمی اما در صف مقدم اعتصاب‌ها و اعتراض‌های کارگری قرار دارند. هنوز موج اعتراض و اعتصاب سرتاسری در نفت و گاز و پتروشیمی فروکش نکرده که‌موج دیگری از اعتصاب در این بخش آغازشده و کارگران برجسته‌ترین اعتصابات این دوره را سازمان داده‌اند. اعتصاب کارگران پتروشیمی دهلران، اعتصاب و تجمع کارگران نیروگاه سیکل ترکیبی آبادان، اعتصاب در مجتمع پتروشیمی اروند، پتروشیمی اردبیل، فازهای مختلف عسلویه، تجمع اعتراضی همزمان بازنشستگان نفت در اهواز و اصفهان، اعتصاب کارگران پالایشگاه گاز پارسیان( شرکت پتروپالایش)، اعتصاب بزرگ و چندروزه کارگران پتروشیمی رازی و اعتصاب و تجمع نیروهای قراردادی نفت در مقابل مجلس ازجمله این اعتصابات و اعتراضات است. در اینجا چند تا از برجسته‌ترین اعتصابات این دوره را مرور می‌کنیم.
اعتصاب کارگران پالایشگاه گاز پارسیان(لامرد)
پالایشگاه گاز پارسیان(شرکت پتروپالایش) در ۳۰ کیلومتری شمال غربی لامرد در استان فارس واقع‌شده است. کارگران این پالایشگاه مانند ده‌ها پالایشگاه و شرکت دیگر، در اعتصاب سرتاسری کارگران صنعت نفت و گاز و پتروشیمی که ۱۱ مرداد آغاز شد و بیش از سه هفته ادامه داشت فعالانه شرکت داشتند. در آن اعتصاب برخی کارفرمایان مجبور شدند در مقابل کارگران عقب‌نشینی کنند و پاره‌ای از مطالبات کارگران را نیز بپذیرند. بسیاری دیگر اما فقط وعده دادند که به خواست‌های کارگران رسیدگی خواهند کرد. یکی از خواست‌های مهم کارگران صنعت نفت و گاز و پتروشیمی که اکثریت آن‌ها به‌صورت پیمانی و قراردادی کار می‌کنند و اکثریت بزرگ کارگران این صنعت را نیز تشکیل می‌دهند (۱۰۶ هزار پیمانی و ۳۴ هزار قرارداد موقت )،اجرای طرح طبقه‌بندی مشاغل و تبدیل وضعیت است که تحقق این خواست‌ها موجب افزایش دریافتی و دستمزد ماهانه کارگران می‌شود. در اغلب شرکت‌های پیمانکاری دستمزد کارگران با تأخیر چندماهه پرداخت می‌شود ازاین‌رو پرداخت به‌موقع دستمزدها نیز از مطالبات کارگران است.در اعتصاب فراگیر مرداد، مدیریت شرکت ظاهراً برخی خواست‌های کارگران را پذیرفت و قول‌هایی نیز به کارگران داد. اما ازآنجاکه مدیریت پالایشگاه گاز پارسیان به قرارهای خود در مورد پرداخت به‌موقع دستمزد و رسیدگی به سایر خواست‌های کارگران وفادار نماند، کارگران این پالایشگاه نیز از روز ۲۶ مهر دست از کار کشیدند و با تجمع در مقابل دفتر مدیریت خواهان پرداخت حقوق‌های عقب‌افتاده و رسیدگی به سایر خواست‌های خود شدند. روزهای بعد نیز کارگران به اعتصاب ادامه دادند و از خوابگاه و محل سکونت خود خارج نشدند. باوجودآنکه کارفرما با سراسیمگی حقوق مرداد و بخشی از شهریور را به‌حساب کارگران واریز نمود اما کارگران روز ۲۹ مهر در چهارمین روز اعتصاب خویش تأکید نمودند تا پرداخت کامل دستمزد شهریور و مهر از خوابگاه خارج نخواهند شد.
اعتصاب کارگران پتروشیمی رازی
پتروشیمی رازی ماهشهر نیز ازجمله واحدهایی است که در اعتصاب فراگیر مرداد۹۹ حضور فعال و نقش مهمی داشت. اعتصاب در پتروشیمی رازی در ادامه اعتصاب سرتاسری تا اواخر مرداد و اوایل شهریور نیز ادامه یافت و تنها پس از قول رسیدگی به خواست‌ها توسط کارفرما پایان گرفت. اما ازآنجاکه در پتروشیمی رازی نیز هیچ‌یک از خواست های کارگران عملی نشد، کارگران از ۲۲ مهر بار دیگر دست به اعتصاب زدند. در جریان این اعتصاب درهمان روزهای نخست، مأموران قصد داشتند یکی از کارگران را بازداشت کنند اما کارگران با دخالت فعال و حمایت از همکار خویش مانع این کار شدند.علاوه براین وقتی‌که یکی از کارگران توسط “دادسرای انقلاب بندر امام” احضار شد، اعتراض شدید کارگران را برانگیخت. در اثر اعتراض شدید کارگران نسبت به فشارهای امنیتی و پرونده‌سازی برای فعالان کارگری، برخی مسئولین استان ازجمله یکی از قضات این شهر در میان کارگران حاضر شد و وعده داد که کارفرما از ۲۷ مهر به خواست‌های کارگران رسیدگی کند. اما کارگران هرروز با چند ساعت توقف کار و تجمع، به اعتراض ادامه داده‌اند و مصرانه خواهان رسیدگی به خواست‌های خود به‌ویژه اجرای طرح طبقه‌بندی مشاغل شده‌اند.
اعتصاب و تجمع کارگران قرارداد موقت نفت
در پی اعتصابات باشکوه تیر و مرداد نفت و جلسات کمیسیون انرژی مجلس، از طرف مقامات و مسئولان مربوطه وعده‌هایی داده شد که طرح طبقه‌بندی مشاغل و بیمه تکمیلی در مورد ۳۴ هزار نیروی کار با قرارداد موقت به مرحله اجرا گذاشته شود. با پوچ از کار درآمدن این وعده‌ها، کارگران قرارداد موقت نفت با انتشار نامه سرگشاده‌ای نسبت به برخوردهای سلیقه‌ای و دوگانه با کارگر و کارمند و پایمال شدن حقوق خویش هشدار دادند. زمزمه‌های اعتراض و اعتصاب کم‌کم بالا گرفت و سرانجام گروهی از این کارگران روز ۲۹ مهر ۹۹ به نمایندگی از ۳۴ هزار تن از همکاران خود با خواست تبدیل وضعیت، رفع تبعیض و همسان‌سازی حقوقی با نیروهای رسمی در مقابل مجلس دست به تجمع زدند.این تجمع نیز با حضور برخی نمایندگان مجلس و وعده‌هایی که به اعتراض‌کنندگان داده شد به‌طور موقت پایان گرفت.
به این اعتصابات باید اعتراضات کارگران اقماری مجتمع پارس جنوبی، کارگران نیروگاه سیکل ترکیبی آبادان، کارگران هفت‌تپه و کارگران فازهای مختلف عسلویه را افزود. در عسلویه ده‌ها هزار کارگرمشغول به کارند و هرچند روز یک‌بار کارگران در این یا آن شرکت و پروژه دست به اعتراض و اعتصاب می‌زنند. اخیراً ۲۰۰۰ تن از کارگران پیمانی عسلویه در ادامه مبارزات خویش طی یک بیانیه اعتراضی که روز ۲۶ مهر انتشار یافت یک‌صدا اتمام‌حجت کردند که ” اگر به مطالبات ما پاسخ داده نشود ازجمله اگر دستمزدهای ما متناسب با افزایش سطح قیمت‌ها افزایش نیابد، اگر دستمزدهای معوقه ما فوراً پرداخت نشود، اگر قراردادهای موقت پیمانی به قراردادهای دائم تبدیل نشود و اگر بهبودی در وضعیت کاری و محیط زیستی ما انجام نگیرد، دوباره دست به اعتصاب خواهیم زد.”
این واقعیتی است انکارناپذیر که از نهم تیرماه ۹۹ که صدها تن از شاغلان رسمی نفت به نمایندگی از ۲۰ هزار تن از همکاران خود، در تهران مقابل وزارت نفت دست به تجمع زدند و خواهان اجرای ماده ۱۰ قانون وظایف و اختیارات وزارت نفت شدند، صنعت نفت از خواب‌سنگین ۲۵ ساله بیدار شد و جنبش طبقه کارگر را وارد فاز نوینی ساخت. کم‌تر از یک ماه بعد از فریاد اعتراض شاغلان رسمی، خروش کارگران در اعتصاب فراگیر یازده مرداد که کارگران درده‌ها پالایشگاه و پتروشیمی و شرکت‌های نفت و گاز، به‌طور همزمان و هم‌بسته دست از کار کشیدند و کارگران چندین نیروگاه برق و انرژی نیز به‌سرعت به آن پیوستند حاکی از عزم و اراده طبقه کارگر برای ورود فعال‌تر به صحنه سیاسی از طریق اعتصابات فراگیر و سرتاسری بوده است. بااین‌همه جز در موارد معدود و جزئی، تاکنون هیچ‌یک از خواست‌های کارگران و کارکنان صنعت نفت و گاز و پتروشیمی اعم از شاغلین رسمی، پیمانی یا قرارداد موقت برآورده نشده است. از همین روست که پیش از فروکش موج اعتصاب فراگیر مردادماه، با موج دیگری از اعتراض و اعتصاب به‌ویژه در بخش نفت و گاز و پتروشیمی روبرو هستیم.
در پاسخ به خواست اصلی پرسنل رسمی نفت یعنی اجرای ماده ۱۰ قانون وظایف و اختیارات وزارت نفت، فرزین مینو معاون وزیر نفت در دیدار با دو تن از کارکنان اعتصابی یک ماه مهلت خواسته بود تا به این خواست رسیدگی کند.اما کمی بعد اصل ماجرا را از ریشه انکار کرد و خبرگزاری تسنیم مدعی شد دیوان عدالت اداری در آذر ۹۶ رأی به ابطال این ماده داده است.خواست‌های کارگران و کارکنان غیررسمی نیز (اعم از ۱۰۶ هزار نیروی کار پیمانی یا ۳۴ هزار کارگر قرارداد موقت) شامل اجرای طرح طبقه‌بندی مشاغل، تبدیل وضعیت، رفع تبعیض در پرداخت‌ها و همسان‌سازی حقوق با نیروهای رسمی، بابی توجهی وزارت نفت روبرو شده و جملگی بی‌پاسخ‌مانده‌اند. موج جدید اعتصاب در هفته آخر مهرماه و ادامه آن در آبان، پاسخی شایسته به این بی‌توجهی‌هاست.
وضعیت کارگران و کارکنان نفت که زمانی بیشترین دستمزد و حقوق و مزایا را دریافت می‌کردند طی چند سال اخیر مدام بدتر شده است. دستمزدها هزینه‌ها را نمی‌پوشاند. دریافتی بسیاری از آن‌ها در سال ۹۹ با توجه به نرخ تورم و حذف برخی مزایا درواقع کاهش‌یافته است. نفت آنلاین ۱۳ مهر می‌نویسد اضافه‌کاری کارکنان در بعضی از شرکت‌های نفتی کاهش‌یافته و این موضوع مشکلات معیشتی شدیدی به‌ویژه برای نیروهای پیمانکاری در پی داشته است. نفت آنلاین در ادامه می‌نویسد” به‌رغم افزایش حقوق سال۹۹ اما به خاطر تورم و کاهش ساعات اضافه‌کاری، دریافتی آنان کم‌تر از سال ۹۸ است”. در نفت، نوع قراردادها، نحوه محاسبه مزد و حقوق و مزایا، شرایط کار و اضافه‌کاری و امثال آن به‌کلی ناهمگون و بسیار متنوع است. اِعمال آگاهانه تفاوت معیارها و ضوابط، ناهمگونی و پیچیدگی آن تماماً به‌منظور ایجاد شکاف و اختلاف و جلوگیری از اتحاد و یکپارچگی نیروی کار است که درعین‌حال ناامنی شغلی شدیدی را بر اکثریت بسیار بزرگ این نیروها تحمیل می‌کند. گاه مشمول قوانین وزارت نفت‌اند گاه قانون کار ، گاه کارگرند گاه کارمند، هم کارگرند وهم کارمند و گاه نه این هستند نه آن و بسیاری از آن‌ها بلاتکلیف‌اند و حتی از حداقل حقوق به رسمیت شناخته‌شده در قانون کار رژیم نیز محروم. ابداع القاب و ضوابط گوناگون برای زدن از حق‌وحقوق نیروی کار و تشدید استثمار کارگران چنان نامأنوس و نامتداول است که حتی صدای برخی نمایندگان مجلس ارتجاع را نیز درآورده است.عباس گودرزی نایب‌رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس در رابطه با ناامنی شغلی در نفت می‌گوید” چه معنادارد واژه‌های خلق‌الساعه رسمی، پیمانی، قراردادی، شرکتی، حجمی، خرید خدمتی و …وجود داشته باشد؟” در پیامی که۲۸ مهر از طرف جمعی از کارکنان نفت در نفت آنلاین درج‌شده می‌خوانیم که علاوه براین القاب، کارکنان”مدت معین” نیز وجود دارد که با همه این‌ها متفاوت است.
افزون براین ابداعات کارگر ستیز و تشدید فشارهای معیشتی بر کل پرسنل زحمتکش نفت ، شواهد موجود حاکی از آن است که وزارت نفت عجالتاً تصمیم ندارد هیچ بخشی از مطالبات کارگران و کارکنانی را که اعتصاباتشان از تیر تا مهرماه در رأس اعتصابات کارگری ایران قرار گرفت عملی سازد. مجلس و کمیسیون انرژی آن نیز که ظاهراً در نقش میانجی میان پرسنل نفت و وزارت نفت ظاهرشده است جز حرف‌ها و وعده‌های کلی ، پراکندن امیدهای واهی، خرید وقت و تداوم بلاتکلیفی این پرسنل، گام مؤثری در این راستا برنداشته است. فرزین مینو معاون منابع انسانی وزارت نفت پیرامون ابلاغیه مصوب سال ۹۸ در مورد طرح طبقه‌بندی مشاغل که باید از فروردین سال جاری اجرایی می‌شد با گفتن اینکه” کار ما فقط تصویب و ابلاغ است قدرت اجرایی نداریم” از خود و وزارت نفت به‌کلی سلب مسئولیت کرد. وی در نشست خود با اعضای کمیسیون انرژی مجلس و گزارشی که به فریدون عباسی رئیس این کمیسیون ارائه داد پا را از این هم فراتر نهاد. در گزارشی که پیرامون اقدامات انجام‌شده ارائه داد مشخص شد که تقریباٌ هیچ‌گونه اقدام و یا گام مؤثری در جهت خواست‌های هیچ بخشی از نیروی کار صنعت نفت و گاز و پتروشیمی قرار نیست برداشته شود. در این گزارش که خبرگزاری “شانا” ۳۰ مهر آن را انتشار داد پیرامون اقدامات وزارت نفت در مورد۱۰۶ هزار نیروی کار پیمانی گفته‌شده است” راه‌اندازی سامانه ساینا باهدف جمع‌آوری اطلاعات کارکنان پیمانکاری شاغل در فعالیت‌های مستمر غیر پروژه‌ای (به تعداد ۱۰۶ هزار) باقابلیت دستیابی به اطلاعات‌پایه ازجمله اطلاعات شخصی‌سازمانی، قراردادی و … به‌منظور بهبود وضعیت معیشت ایشان اشاره کرد.”
راه‌اندازی سامانه برای جمع‌آوری اطلاعات کارکنان پیمانکاری! این است تمام اقدامات وزارت نفت برای ۱۰۶ هزار پرسنل پیمانی!
در مورد ۳۴ هزار نیروی کار قرارداد موقت، همچنین نیروهای قرارداد معین و نیروهای رسمی نیز ضمن اشاره به برخی تغییرات جزئی در گزارش گفته‌شده تمام آنچه می‌بایستی انجام می‌شده، انجام‌شده است. به زبان دیگر پاسخ وزارت نفت و مسئولان آن به کارگران و کارکنان صنعت نفت و گاز و پتروشیمی این است: اوضاع همین است که هست!
از شواهد موجود ازجمله بحران اقتصادی و ورشکستگی مالی رژیم چنین برمیاید که محدودیت‌ها و فشارهای رژیم بر کارگران صنعت نفت و گاز و پتروشیمی و تعرض به سطح معیشت آن‌ها بیش‌ازپیش تشدید خواهد شد. متعاقب کاهش درآمد رژیم از محل فروش نفت و کاهش سهم وزارت نفت از این درآمد(۵ / ۱۴ درصد کل درآمد نفت) این وزارت خانه از انجام هر اقدامی به سود کارگران که برایش هزینه‌بر باشد خودداری می‌کند حتی مصوبات و قرارهای پیشین خود در این زمینه را نیز اجرا نمی‌کند و بالاتر از آن هر جا بتواند از مزد و مزایای پرسنل نفت و گاز و پتروشیمی می‌زند. برای نمونه ۸۵ هزار بازنشستگان نفت مدت‌هاست خواهان افزایش مستمری و همسان‌سازی حقوق با شاغلان هستند.اما وزارت نفت نه‌فقط این خواست‌ها را نپذیرفته و به آن عمل‌نکرده است، بلکه “اضافات شایستگی” مربوط به ۵ ماه فروردین تا آخر مرداد را که بیش از ۸ میلیون تومان برای هر فرد می‌شود نیز به آنان نپرداخته و یک‌قلم ۶۸۰ میلیارد تومان از جیب بازنشستگان زده است. در مورد ۱۰۶ هزار نیروی پیمانکار نفت نیز با اجرای طرح طبقه‌بندی مشاغل هرماه حدود یک‌میلیون تومان بیشتر باید به این نیروها بپردازد. اما وزارت نفت از فروردین تاکنون به مدت ۹ ماه از اجرای این طرح خودداری نموده است. به‌عبارت‌دیگر مبلغ ۹۵۴ میلیارد تومان(۱۰۶ هزار ضرب دریک میلیون ضرب‌در نه) از جیب کارگران صرفه‌جویی نموده است.ماجرا در مورد کارکنان رسمی نیز به همین شکل است. اجرای ماده ۱۰ قانون وظایف و اختیارات وزارت نفت نیز که موجب افزایش دریافتی ۲۰۰۰۰ کارکنان رسمی نفت می‌شود به همین دلیل از دستور کار وزارت نفت خارج‌شده است.
کارگران و کارکنان نفت و گاز و پتروشیمی برای مقابله با این تعرضات و برای دستیابی به مطالبات خود جز اتحاد و مبارزه راه دیگری ندارند. تنها با اعتصاب و مبارزه متشکل است که می‌توان وزارت نفت و کارفرمایان بخش خصوصی را به عقب‌نشینی وادار کرد. اعتصاب فراگیر مردادماه نشان داد که هرآینه کارگران متحد و متشکل وارد عرصه مبارزه شوند، می‌توانند برخی از خواست‌های خود را بر سرمایه‌داران تحمیل کنند. موج جدید اعتصابات را باید به تمام پالایشگاه‌ها و پتروشیمی‌ها گسترش داد.اعتصاب و بازهم اعتصاب یگانه سلاح برنده ما در برابر سرمایه‌داران است. کمیته‌های اعتصاب را در هر کارخانه و پالایشگاه و نیروگاه ایجاد کنیم. تلاش رژیم برای جدایی و اختلاف درون کارگران را خنثی و اتحاد محکم و استواری را میان نیروی کار پیمانی، قرارداد موقت و رسمی برقرار سازیم. کمیته‌های هماهنگی اعتصاب مرکب از کمیته‌های پالایشگاه‌ها و پتروشیمی‌های مختلف را ایجاد کنیم و اعتصابات بزرگ و فراگیر و سرتاسری را سازمان دهیم.
جز این، هیچ راه دیگری وجود ندارد. پیش به‌سوی ایجاد و تحکیم کمیته‌های اعتصاب و کمیته‌های هماهنگی اعتصاب! پیش به‌سوی اعتصابات فراگیر و سرتاسری!
نظرات شما