پاندومی کوید ۱۹ مصائب بزرگی برای مردم زحمتکش سراسر جهان به بار آورده است. بر طبق آمار رسمی که البته بازتاب تمام واقعیت نیست، تاکنون نزدیک به ۵ / ۳ میلیون انسان درنتیجه این بیماری جان‌باخته‌اند. این مرگ‌ومیر وحشتناک همچنان ادامه دارد و هرروز هزاران تن بر تعداد کسانی که جان خود را از دست می‌دهند، افزوده می‌شود. میلیون‌ها تن گرفتار عوارض این بیماری‌اند. فاجعه اما بسیار گسترده‌تر است. صدها هزار تن از مردم سراسر جهان در یک سال و نیم گذشته کار خود را ازدست‌داده‌اند. تعداد مردمی که فقیر شده‌اند، روزبه‌روز در حال افزایش است. اما در جهانی که بنیاد آن بر استثمار، نابرابری و فقر بنانهاده شده، اگر از یک‌سو کرونا برای میلیاردها انسان مرگ، درد و رنج، بیکاری و فقر به بار آورده است، در سوی دیگر، کرونا افزایش سود، انباشت سرمایه و رفاه بیشتر برای ثروتمندان به ارمغان آورده است. سرمایه‌داران جهان در همین مدت ، سودهای افسانه‌ای اندوخته‌اند. ثروت میلیاردرهای جهان با رشد ۶۰ درصدی از ۸ تریلیون دلار به بیش از ۱۳ تریلیون افزایش یافت. تعداد میلیاردرهای جهان از ۶۶۰ به ۲۷۷۵ رسید. تعدادی از این ثروتمندانی که به صفوف میلیاردهای جهان افزوده شدند، صاحبان و سهام‌داران بزرگ شرکت‌های داروئی هستند که از برکت بیماری و مرگ ناشی از کرونا شدیداً بر حجم سود و درآمدهای آن‌ها افزوده‌شده است.
در جهان سرمایه‌داری کنونی، در رشته داروسازی نیز همانند دیگر رشته‌ها، تولید و توزیع دارو به انحصار چند شرکت درآمده است که درنتیجه همین سلطه انحصاری، بازار جهانی دارو را به انحصار خود درآورده، قیمت‌های انحصاری بر داروها وضع کرده و سودهای هنگفتی به جیب می‌زنند. پاندومی کوید ۱۹ بازار این رشته را به شکلی بی‌سابقه رونق داده است. مسئله مرگ وزندگی میلیاردها انسان در دست آن‌ها قرارگرفته است.
انحصار تولید و توزیع واکسن در اختیار چند شرکت داروسازی و بهای گزافی که آن‌ها برای خرید آن تعیین کردند، مانع از آن گردید که میلیاردها انسان به‌ویژه در کشورهای فقیر و عقب‌مانده‌تر بتوانند سریعاً به واکسن دسترسی یابند، بیماری تحت کنترل درآید و تلفات کاهش یابد. از چند ماه پیش، تعدادی از کشورها خواستار لغو موقتی انحصار فرمول واکسن کرونا شدند. اما انحصارات و دولت‌های امپریالیست با این خواست مخالفت کردند. با گسترش بیماری و افزایش وسیع تلفات، مخالفت با این انحصار افزایش یافت و حتی گروهی از شخصیت‌های سیاسی و برندگان جوایز بین‌المللی صلح درخواست کردند که برای کاهش مرگ‌ومیر انسان‌ها به‌ویژه در کشورهای فقیر و عقب‌مانده و کنترل مؤثر این پاندومی ، شرکت‌های تولیدکننده به‌طور موقت تا پایان این بیماری از حق انحصاری خود بر تولید واکسن‌ها دست‌بردارند تا تمام کشورها بتوانند به بهای ارزان این واکسن‌ها را تولید کنند و جان میلیون‌ها انسان را نجات دهند. زیر این فشار و اعتراض جهانی، سرانجام رئیس‌جمهوری آمریکا ظاهراً با این پیشنهاد موافقت کرد، بدون این‌که اقدام عملی انجام دهد. اما نه‌فقط انحصارات داروسازی به‌شدت با آن مخالفت کردند، بلکه برخی از دولت‌های اروپائی کاسه داغ‌تر از آش شدند. مرکل صدراعظم آلمان، این نماینده انحصارات غارتگر آلمانی، با وقاحت تمام از انحصاری که به مرگ میلیون‌ها انسان انجامیده است، دفاع کرد و گفت:
” اعتقاد ندارم حذف حق انحصاری واکسن راه‌حلی برای در دسترس قرار گرفتن بیشتر آن برای جهانیان است. من اعتقاددارم که ما به خلاقیت و قدرت ابتکار شرکت‌ها نیاز داریم و این شامل حمایت از حق ثبت اختراع است. به اعتقاد من زیر سؤال بردن حمایت از حق ثبت اختراع راهی نیست که ما را به سمت واکسن بیشتر و بهتر سوق دهد.” اما وی تنها نبود. رئیس‌جمهور فرانسه نیز به بهانه نداشتن دانش فنی با لغو انحصار و تعلیق حق امتیاز تولید واکسن کرونا مخالفت کرد و ادعا کرد بهتر است واکسن مجانی در اختیار کشورهای دیگر قرار گیرد. این هم از وعده توخالی ماکرون، نماینده دیگر انحصارات اروپائی. دلیل مخالفت انحصارات داروسازی و دولت‌های آن‌ها حتی در مورد تعلیق انحصاری که می‌تواند جان میلیون‌ها انسان را نجات دهد، پوشیده نیست. انحصار و سود انحصاری، قانون مقدس و تخطی ناپذیر سرمایه‌داری دوران سلطه انحصارات سرمایه‌داری است. جان میلیاردها انسان در برابر انحصارات و سودهای انحصاری پشیزی ارزش ندارد. همان‌گونه که آن‌ها برای باز تقسیم بازارهای جهان تاکنون مکرر جنگ‌هایی را برافروخته‌اند که جان ده‌ها میلیون انسان را گرفته است.
اما ببینیم بیماری کرونا چه منافع کلانی برای انحصارات داروسازی در پی داشته که حتی حاضر نیستند، به‌طور موقت هم شده از آن دست‌بردارند.
در جهان کنونی ۵۰ شرکت داروسازی کوچک و بزرگ وجود دارند که تولید و توزیع دارو، تجهیزات پزشکی و درمانی را در بازار جهانی به انحصار خود درآورده‌اند.
درآمد این شرکت‌ها از ۴۵ / ۱۲۲۸ میلیارد دلار در ۲۰۲۰ به ۲۴ / ۱۲۵۰ میلیارد دلار در ۲۰۲۱ افزایش یافت. برآورد انستیتوی کوینتیل ای-ام- اس حاکی است که تا پایان سال جاری این درآمد به ۵ / ۱ تریلیون افزایش خواهد یافت.
درآمد ۱۵ تا از مهم‌ترین این انحصارات در سال ۲۰۲۰ به ترتیب زیر بوده است: جانسون اند جانسون، ۶ / ۸۲ میلیارد دلار، سینو فارم ۷۰ میلیارد دلار، روچه ۶۳ / ۶۴ میلیارد، نوارتیس، ۴۷ / ۴۸ ، مرک، ۹۹ / ۴۷ میلیارد، گلاکسوس، ۴۴ / ۴۶ میلیارد، آبوی ۸۰ / ۴۵ میلیارد، سانوفی، ۱۵ / ۴۳ میلیارد، بریستول مایرز، ۵۲ / ۴۲ میلیارد، فایزر، ۹۰ / ۴۱ میلیارد، بایر ۴ / ۴۱ میلیارد، آبوت ۶۱ / ۳۴ میلیارد، آسترازنیکا،۶ / ۲۶ میلیارد، آمگن، ۴۰ / ۲۵ میلیارد، الیلیلی، ۵۴ / ۲۴ میلیارد دلار. کوچک‌ترین این شرکت‌ها نیز با درآمد حدود ۳ میلیارد دلار، در ردیف ۵۰، آروبیندوی هندی است.
اما تا جایی که به مهم‌ترین انحصارات تولیدکننده واکسن کوید ۱۹ مربوط می‌شود، انحصار داروسازی فایزر که یکی از اصلی‌ترین شرکت‌های تولیدکننده واکسن کوید است، با درآمد نزدیک به ۴۲ میلیارد دلار در سال گذشته ۶ / ۹ میلیارد دلار سود عاید خود کرد.
درآمد این شرکت در سه‌ماهه نخست سال جاری به ۶ / ۱۴ میلیارد دلار رسیده که ۴۵ درصد بیش از سه ماه نخست سال گذشته است. فایزر و شریک آن، بیون تک، تاکنون سفارش ۸ / ۱ میلیارد دوز واکسن را برای تحویل در سال ۲۰۲۱ و اولین قراردادها را برای ۲۰۲۲ امضا کرده‌اند.
هر دوز واکسن فایزر در آمریکا به بهای ۳۹ دلار و در اروپا و اسرائیل حدود ۳۰ دلار فروخته‌شده است.
با توجه به افزایش تقاضای واکسن در سال جدید، ارزیابی‌شده است که در سال ۲۰۲۱ درآمد این انحصار بین ۴۴ تا ۴۶ میلیارد خواهد بود و لااقل ۱۴ میلیارد سود عاید آن خواهد شد. بیون تک آلمانی، شریک این انحصار نیز هم‌اکنون اعلام کرده است که در سه ماه نخست سال جاری، ۳۷ / ۱ میلیارد دلار سود خالص به دست آورده است.
باید توجه داشت شرکت‌هایی که اکنون سود هنگفتی از واکسن کوید به دست می‌آورند، درآمدهای کلان دیگری از بابت فروش تولیدات و خدمات انحصاری تخصصی خوددارند. ازجمله فایزر از فروش داروهای غدد سرطانی در ۳ ماه نخست سال ۲۰۲۱ بیش از ۸ / ۲ میلیارد دلار سود کسب کرده است.
مدرنا یکی دیگر از این انحصارات تولیدکننده واکسن است که برای سال جاری حدود یک میلیارد واکسن پیش‌فروش کرده است. واکسن مدرنا در آمریکا ۳۰ دلار و در اروپا ۳۶ دلار فروخته‌شده است. موسسه گلدمن ساکس پیش‌بینی کرده است که شرکت مدرنا از فروش واکسن کرونا در سال جاری ۲ / ۱۳ میلیارد دلار درآمد خواهد داشت. سود این شرکت نیز ۵ میلیارد دلار ارزیابی‌شده است.
آسترازنیکا نیز به‌رغم این‌که مدعی است واکسن را برای سود تولید نمی‌کند و این واکسن بین ۵ / ۴ و ۱۰ دلار به فروش رفته است، بااین‌وجود در سال گذشته با درآمد ۶ / ۲۶ میلیارد دلاری، سود این شرکت نیز بیش از دو برابر شد. در سال گذشته افزایش سود این شرکت سه میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار بوده است.
به گزارش آکسفام در ۱۲ ماه گذشته آسترازنیکا، فایزر، جانسون اند جانسون ۲۶ میلیارد دلار سود سهام را به سهام‌داران خود دادند. رقمی که برای واکسیناسیون لااقل ۳ / ۱ میلیارد از جمعیت جهان کافی است.
درحالی‌که سود خالص فایزر در سه‌ماهه نخست سال ۲۰۲۱ در مقایسه با سه‌ماهه اول سال گذشته رشد ۴۵ درصدی داشته است برای آسترازنیکا این رشد ۱۶۷ درصد است.
یکی دیگر از شرکت‌هایی که ادعا می‌کند برای کسب سود واکسن کرونا تولید نمی‌کند، جانسون اند جانسون است که بهای هر دوز واکسن را ۱۰ دلار می‌فروشد. سود این شرکت نیز در سه‌ماهه نخست سال جاری ۹ / ۶ درصد افزایش‌یافته است.
واکسنهای چینی سینوفارم نیز ۲۷ تا ۶۰ دلار و اسپوتنیک روسی ۲۰ دلار فروخته‌شده‌اند.
در طول یک سال گذشته یک کارزار تبلیغاتی گسترده میان انحصارات تولیدکننده واکسن کرونا برای معرفی کردن برتری تولیدات خود در جریان بوده است تا بتوانند سود انحصاری ناشی از قیمت‌های انحصاری خود را افزایش دهند. برای پی بردن به حجم سودهای هنگفتی که انحصارات داروئی با وضع قیمت‌های انحصاری عاید خود کرده‌اند، باید اشاره کرد که هزینه تولید این واکسن‌ها بسیار پایین‌تر از قیمتی است که حتی واکسنهای ارزان‌قیمت‌تر از نمونه آسترازنیکا به فروش می‌رسند.
بر طبق تحقیقات کالج امپریال لندن هزینه تولید واکسن های جدید ام- ار- ان آ، بین ۶۰ سنت تا ۲ دلار هر دوز است. حال مجسم کنید فایزر و مدرنا با فروش هر دوز واکسن ۳۰ تا ۴۰ دلاری چه سود هنگفتی به دست می‌آورند.
اما انحصارات داروسازی در یک سال گذشته، تنها از بابت فروش دارو سودهای هنگفت به جیب نزدند. بیماری کرونا بهای سهام این شرکت‌ها را در طول ۱۲ ماه گذشته گاه به چند برابر افزایش داد. بهای سهام بیون تک در این مدت۲۵۰ درصد، مدرنا ۱۸۷ درصد، کیورواک ۵ / ۴۵ درصد، جانسون اند جانسون ۷ / ۷ درصد، افزایش یافت. برخی از سهام‌داران بزرگ این انحصارات با فروش بخشی از سهام خود، صدها میلیون دلار به جیب زدند. انحصارات داروسازی در حالی قیمت‌های انحصاری بالائی بر واکسنهای کرونا وضع کرده‌اند که میلیاردها دلار توسط دولت‌ها از مالیات مردم به آن‌ها کمک شد و مؤسسات تحقیقاتی عمومی و دانشگاهی، اطلاعات خود را برای تولید واکسن در اختیار آن‌ها قراردادند. برای نمونه واکسن مدرنا که ارزیابی می‌شود در ۲۰۲۱ مبلغ ۵ میلیارد دلار سود به دست خواهد آورد، ۴۵ / ۵ میلیارد دلار از کمک‌های عمومی به دست آورد. بیون تک نیز کمک‌های مالی کلانی از دولت آلمان دریافت کرد. بقیه این شرکت‌ها نیز بر همین منوال کمک‌های بزرگ مالی و تحقیقاتی بزرگی دریافت کردند.
انحصار تولید واکسن کرونا توسط چند شرکت داروسازی و قیمت‌های انحصاری باعث گردید که پس از گذشت یک سال و نیم از شیوع جهانی بیماری، میلیاردها تن از مردم جهان از واکسن محروم بمانند و روزانه هزاران تن جان خود را از دست بدهند. دولت‌های کشورهای ثروتمند سرمایه‌داری با پیش‌خرید انواع مختلف واکسن و واکسیناسیون مجانی هم‌اکنون در کشورشان به مرحله‌ای از ایمنی جمعی رسیده‌اند که اغلب محدودیت‌ها را نیز ملغی ساخته‌اند. مدرنا ۹۷ درصد و فایزر ۸۵ درصد از واکسنهای خود را به کشورهای ثروتمند سرمایه‌داری اختصاص دادند.
بنابراین از بابت دسترسی به واکسن نیز شکاف بزرگی میان کشورهای ثروتمند و فقیر سرمایه‌داری ایجادشده است. بر طبق گزارشی که آکسفام حدود یک ماه پیش انتشار داد ، در کشورهای ثروتمند از هر چهار نفر یک نفر واکسن دریافت کرده است، در کشورهای فقیر، از هر ۵۰۰ نفر یک نفر. همچنین از اواسط آوریل، کشورهای ثروتمند بیش از ۸۷ درصد از ۷۰۰ میلیون دوز واکسن کویدی را که در جهان توزیع‌شده دریافت کرده‌اند، درحالی‌که کشورهای فقیر تنها ۲ / ۰ درصد. این است سیمای جهانی که انحصارات اقتصادی و دولت‌های امپریالیست، سرنوشت میلیاردها انسان را در دست خود گرفته و سود این انحصارات است که مرگ وزندگی انسان‌ها را تعیین می‌کنند. میلیون‌ها انسان در درد و رنج، جان می‌بازند، تا میلیاردها دلار سود عاید سرمایه‌داران گردد.
نظرات شما