دور هفتم مذاکرات احیای برجام میان جمهوری اسلامی و گروه ۱+۴ (آلمان، فرانسه، انگلیس، روسیه و چین) پس از توقفی شش‌ماهه در هشتم آذرماه در شرایطی آغاز گردید که جمهوری اسلامی با دو سند مطالبات حداکثری در مورد لغو کامل تحریم‌ها و بازگشت به تعهدات هسته‌ای وارد گفتگو شد.
باقری کنی رئیس هیئت مذاکره کننده جمهوری اسلامی در گفتگو با شبکه الجزیره ، در پاسخ به این سؤال که خواست تیم مذاکره‌کننده ایران در این اسناد پیشنهادی چیست، گفت: “تأکید ما این است که در چارچوب برجام، تمامی مسائل مربوط به فعالیت‌های هسته‌ای ما باید تداوم داشته باشد. درباره تحریم‌ها نیز این‌طور است. هرگونه تحریم مغایر با مقررات برجام باید فوراً لغو شود، همین‌طور تمامی تحریم‌هایی که مربوط به توافق هسته‌ای است. تمام تحریم‌هایی که تحت کارزار فشار حداکثری آمریکا اعمال‌شده یا بازگردانده شدند، باید فوراً لغو شوند. ” او همچنین درباره سند سوم پیشنهادی جمهوری اسلامی گفت: “طرف‌های دیگر مذاکرات در حال حاضر در حال بررسی دو سند دیگری هستند که ارائه کرده‌ایم و منتظریم پاسخ دهند. به‌محض این‌که پاسخشان را دریافت کنیم، کار بر روی سند سوم را آغاز خواهیم کرد.
موضوع راستی آزمایی و تضمین، مواردی بسیار جدی هستند که در سند سوم تشریح شده‌اند. اما این به معنای این نیست که آمریکا به مردم ما یا اقتصادمان خسارت نزده است. به همین خاطر، یکی از موضوعاتی که در مذاکرات دنبال می‌کنیم، موضوع جبران خسارت از سوی آمریکا به خاطر آسیب‌ها و خساراتی است که به مردم ما وارد کردند.”
روشن بود که با پیشنهاد‌های جمهوری اسلامی مذاکرات از همان آغاز به بن‌بست خواهد خورد. چراکه طرح پیشنهادی جمهوری اسلامی با توافقات شش دور مذاکرات پیشین در تضاد جدی قرار می‌گرفت. از یک‌سو جمهوری اسلامی درخواست تغییرات و حذف برخی قسمت‌های متن موردتوافق در دوره‌های قبلی مذاکرات را داشت و از سوی دیگر خواستار اعمال تغییرات در بخشی از مذاکرات می‌شد که هنوز در جریان است. این به معنای آغاز مذاکرات از نقطه صفر بود. با این پیشنهاد‌ها نه‌فقط کشورهای اروپائی مذاکره‌کننده، بلکه روسیه و چین نیز مخالف بودند، از همین روست که مذاکرات هنوز آغاز نشده، متوقف گردید.
نماینده‌های اروپایی در کمیسیون برجام اعلام کردند ایران در حال شکست تقریباً تمام توافقات دشواری است که در جریان ماه‌ها مذاکرات به‌دست‌آمده و خواستار تغییرات اساسی در متن است. برخی تغییرات درخواستی ایران با برجام سازگاری ندارد.
آن‌ها درخواست‌های جمهوری اسلامی ایران در دو سند را حداکثری خواندند و گفتند این سند‌ها عملاً کنار گذاشتن همه توافق‌هایی است که قبلاً صورت گرفته است.آن‌ها در موضع‌گیری‌های جداگانه نیز پیشنهاد‌های جمهوری اسلامی را زیاده‌خواهی و غیرقابل‌قبول نامیدند و از جمهوری اسلامی خواستند با پیشنهاد‌های واقع‌بینانه در مذاکرات شرکت کند.
سخنگوی وزارت خارجه آمریکا نیز در واکنش به پیشنهاد‌های جمهوری اسلامی گفت: “امیدوار بودیم ایرانیان که به وین بازمی‌گردند، با تکیه‌بر پیشرفت‌هایی که در دوره‌های اول تا ششم حاصل‌شده بود، آماده کار بر روی موضوعات باقی‌مانده باشند. اما ، چنین امری محقق نشد.”
درحالی‌که مذاکرات متوقف‌شده بود، دولت آمریکا فشارهای تحریمی را افزایش داد. تعدادی از افراد و یگان‌های نظامی رژیم ازجمله یگان‌های ویژه نیروی انتظامی و فرمانده آن حسن کریمی ، نیروهای موسوم به نوپو به همراه فرمانده آن محسن ابراهیمی، غلامرضا سلیمانی، رئیس سازمان بسیج، لیلا واثقی، فرماندار شهر قدس (قلعه حسن خان)، صغرا خدادادی، رئیس زندان قرچک ورامین به اتهام نقض حقوق بشر، در لیست تحریم‌ها قرار گرفتند و از سوی دیگر اقداماتی برای تشدید فشارهای اقتصادی که از هنگام آغاز مذاکرات برای دادن امتیاز به جمهوری اسلامی کاهش یافته بودند،انجام گرفت.
وزارت امور خارجه آمریکا روز پنجشنبه، ۱۸ آذر، اعلام کرد که دولت بایدن با اعزام هیئتی بلندپایه به امارات در هفته آینده در حال حرکت به سمت اجرای سخت‌گیرانه تحریم‌ها علیه ایران است. این هیئت قرار است به بانک‌هایی در امارات که با ایران تجارت دارند و تحریم‌ها را رعایت نمی‌کنند، هشدار بدهد.
اشاره شد که حتی چین و روسیه نیز به مواضع جدید جمهوری اسلامی روی خوش نشان ندادند. از همین روست که باقری پیش از ازسرگیری مذاکرات در گفتگو با مقامات روسیه و چین تلاش نمود موافقت آن‌ها را با مواضع جمهوری اسلامی به دست آورد.اما نتوانست به هدف خود دست یابد. سرانجام آنچه بر سر آن توافق شد، ادامه مذاکرات بر مبنای توافق‌ها و اسناد شش دوره قبل بود. جمهوری اسلامی ناگزیر شد عقب‌نشینی کند و مبنای مذاکرات را همان توافقاتی قرار دهد که در شش دور قبلی به‌دست‌آمده بود. بنابراین با این توافقات مذاکرات دور هفتم در ۱۸ آذرماه ادامه یافت. نشست کمیسیون مشترک برجام با محور بررسی متون پیشنهادی ایران پس از یک ساعت و نیم پایان یافت.ظاهراً همه طرف‌های مذاکره اظهار رضایت کردند.
به گزارش ایرنا، اولیانوف نماینده روسیه در حساب توییتری خود نوشت:” نشست برجام به پایان رسید. این نشست کوتاه و سازنده بود.”
وی در مصاحبه با خبرنگاران روس اعلام کرد که” در نشست امروز (پنجشنبه) میان ایران و کشورهای ۱+۴ برخی از سوء تفاهم‌ها که باعث تنش شده بود رفع شدند. ما موفق شدیم برخی از سوءتفاهم‌ها که باعث ایجاد تنش شده بودند را برطرف کنیم. همه تعهد خود به تلاش سازنده (برای احیای توافق هسته‌ای) را تائید کردند.
در مذاکرات تأیید شد که تلاش‌های متعاقب بر اساس اسنادی که تا ژوئن ۲۰۲۱ (خردادماه سال جاری) به‌دست‌آمده‌اند، ادامه پیدا کنند. وی افزود: امروز بالاخره برای اولین بار، ازجمله از سوی طرف ایرانی، تائید شد که کار بر اساس اسنادی ادامه یابد که در شش دور اول مذاکرات تا حدی موردتوافق قرار گرفت. همه این متون نقطه شروعی برای ادامه تلاش‌های ویراستاری و توافق بر روی عناصر مرتبط با توافق آینده است.”
نماینده دائم روسیه توضیح داد: دو کارگروه لغو تحریم‌ها و مسائل هسته‌ای از روز جمعه به هماهنگی مواضع طرفین ادامه می‌دهند. گروه سوم در مورد اجرای توافق آینده ظاهراً تا زمانی که دو موضوع اول شفاف‌سازی نشود، به‌طور موقت آغاز به کار نخواهد کرد.
انریکه مورا هماهنگ‌کننده کمیسیون مشترک برجام نیز پس از پایان نشست کمیسیون مشترک در جمع خبرنگاران گفت که شاهد تجدید اراده تمام طرف‌های مذاکره‌کننده، ازجمله ایران برای رسیدن به یک توافق به‌منظور احیای برجام بوده است اما این مسئله با بررسی جزئیات توسط نمایندگان (کشورهای عضو) مورد آزمون قرار می‌گیرد.
وی تصریح کرد: آنچه امروز صبح از سوی تمام هیئت‌های مذاکره‌کننده مشاهده کردم، یک تجدید اراده و نظر در خصوص لزوم کار و دستیابی به یک توافق برای احیای برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) بود.
به گزارش ایرنا، باقری کنی نیز بعد از نشست روز پنجشنبه کمیسیون مشترک برجام در گفت‌وگو با خبرنگار اعزامی ایرنا گفت: همین‌که طرفین برای استمرار گفت‌وگوها اراده جدی دارند نشان‌دهنده این است که دو طرف می‌خواهند به هم نزدیک شوند. بر اساس توافق طرف‌ها در این نشست قرار شد گفت‌وگوها در سطح کارشناسی و سیاسی ادامه یابد.
این خوش‌بینی‌ها البته آغاز راهی دشوار و پرپیچ‌وخم است. اختلافات تازه در جریان مذاکرات علنی خواهند شد و بعید است به سادگی حل شوند. گرچه جمهوری اسلامی در مضیقه شدید مالی و ازهم‌گسیختگی اقتصادی قرارگرفته و می‌خواهد هرچه سریع‌تر تحریم‌های اقتصادی و مالی مرتبط با برجام، برچیده شوند، اما بر این باور است که با توجه به پیشرفت‌هایی که در غنی‌سازی اورانیوم داشته می‌تواند امتیازاتی از طرف مقابل بگیرد. جمهوری اسلامی از سال ۱۳۹۸، تعدادی از تعهدات برجامی را کنار نهاد و غنی‌سازی را در سطح گسترده‌ای افزایش داده است. همچنین اجرای پروتکل الحاقی برای بازدید سرزده بازرسان آژانس از تأسیسات هسته‌ای خود را از اسفند ۹۹ متوقف کرده است.بنابراین بعید است که بخواهد درزمینهٔ غنی‌سازی و پیشرفت‌های هسته‌ای به قبل از تحریم‌های دولت آمریکا بازگردد. از همین رو در تلاش است پیشرفت‌های هسته‌ای خود را تا جای ممکن حفظ کند. علاوه بر این خواستار برافتادن تمام تحریم‌های دولت آمریکا ازجمله تحریم‌های مرتبط با تروریسم و حقوق بشری هم شده است. همچنین از دولت آمریکا می‌خواهد تضمین دهد که بار دیگر این تحریم‌ها بازگردانده نشوند. اما به‌رغم تمایل بایدن به رسیدن به یک توافق، وی نمی‌تواند برخی از این خواسته‌ها را عملی کند. بنابراین حصول به توافقات کش‌دار و طولانی باقی خواهد بود. اما با فرض این‌که سرانجام با چانه‌زدن‌های مرسوم دیپلماتیک بتوانند به یک توافق برای احیای برجام نیز دست یابند، اختلاف اساسی که برجام و مسائل هسته‌ای جمهوری اسلامی جزئی از آن است یعنی اختلافات جمهوری اسلامی با دولت آمریکا و قدرت‌های منطقه‌ای بر سر مسائل تسلیحاتی و سیاسی منطقه‌ای ، به‌جای خود باقی خواهد ماند. تا وقتی‌که این مسئله حل نشود، نزاع هسته‌ای جمهوری اسلامی لاینحل باقی خواهد ماند و به اشکال دیگر رخ خواهد داد.
نظرات شما