تحولات سیاسی چند روز گذشته پیرامون نزاع جمهوری اسلامی و دولت آمریکا نشان داد که برخلاف ادعای کسانی که می‌کوشند با وعده‌های غیرواقعی، مردم ایران را به کاهش تنش و بهبود اوضاع تحت حاکمیت جمهوری اسلامی امیدوار سازند، هیچ چشم‌اندازی برای کاسته شدن از دامنه تنش‌ها و کاهش فشار بر روی مردم ایران وجود ندارد. برعکس تمام شواهد حاکی از تشدید تضادها و منازعات است.
تلاش‌های میانجی‌گرانه قدرت‌های اروپائی در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل همان‌گونه که انتظار می‌رفت، گرهی از معضل نزاع نگشود و وعده وعید‌های ملاقات آخرین دقایق هم به جائی نرسید.
آنچه در مجمع عمومی سازمان ملل و حاشیه آن گذشت، نه نشانه‌ای بر کاهش تنش، بلکه تشدید حملات لفظی و تهدیدات متقابل بود. هریک از طرفین نزاع، سیاست‌های دیگری را عامل تنش و درگیری‌های منطقه‌ای معرفی کرد. ترامپ، رژیم حاکم بر ایران را “رژیمی خودکامه” با ” کارنامه مرگ و ترور” “حامی اول تروریسم در جهان” و”تهدیدی بزرگ” خواند که «همه کشورها وظیفه‌دارند که اقدام کنند. هیچ کشور مسئولی نباید به عطش خونریزی ایران کمک کند. مادامی‌که ایران به رفتار تهدیدکننده خود ادامه می‌دهد تحریم‌ها برداشته نخواهد شد. این تحریم‌ها تشدید هم خواهد شد». گرچه ترامپ ترجیع‌بند همیشگی‌اش را تکرار کرد و افزود: “آمریکا آماده دوستی با کشورهایی است که با حسن نیت خواستار دوستی هستند.” و “ما دنبال شریک هستیم نه دنبال رقیب و حریف.” اما حرف آخرش این بود: نه‌تنها تحریم‌ها برچیده نخواهد شد، بلکه تشدید هم می‌شوند.
روحانی هم ادعاهای پوشالی‌اش را مبنی بر این‌که “دکترین امنیتی جمهوری اسلامی ایران حفظ صلح و ثبات در خلیج‌فارس و تأمین آزادی و امنیت کشتیرانی در تنگه هرمز است و حوادث اخیر، این امنیت را به شکل جدی درخطر قرار داده است.” مطرح کرد و “همه کشورهایی را که از تحولات خلیج‌فارس و تنگه هرمز متأثر می‌شوند به «ائتلافِ امید» «ابتکار صلح هرمز» ” دعوت کرد.
حسن روحانی، به نمایندگی از یک رژیم دینی شبه فاشیست که تمام کارنامه‌اش در داخل، استبداد و اسارت مردم ایران، سرکوب، کشتار ، زندان و اعدام، تبعیض، فساد، فقر،بیکاری، گرسنگی و در خارج از مرزها، توسعه‌طلبی پان‌اسلامیستی، تجاوز ، جنگ‌افروزی و ماجراجوئی است، این ادعای مضحک را هم چاشنی یاوه‌سرائی خود کرد که ” راه‌حل نهایی صلح و امنیت خاورمیانه: “دموکراسی در داخل؛ و دیپلماسی در خا رج” است.
نتیجه‌گیری پایانی او هم‌چنین بود: “منطقه ما بر لبه پرتگاه ایستاده است؛ تا جایی که تنها یک اشتباه می‌تواند آتشی بزرگ را برافروزد. ما دخالتِ تحریک‌آمیزِ بیگانگان را تحمل نمی‌کنیم و به هرگونه تعرض به امنیت و تمامیتِ سرزمینی خود، قاطعانه پاسخ می‌دهیم.”اعلام می‌کنم که: پاسخ ما به مذاکره تحت تحریم، نه می‌باشد.”
اما تشدید تنش و اختلاف تنها در جدال‌های لفظی نماینده امپریالیسم آمریکا و دولت دینی جمهوری اسلامی انعکاس نیافت. در حاشیه مجمع عمومی نیز خبرهای دیگری از گسترش دامنه این نزاع و موضع‌گیری‌های جدید سران اتحادیه اروپا علیه جمهوری اسلامی انتشار یافت.
البته دور از انتظار نبود که تاکتیک‌های ماجراجویانه جمهوری اسلامی به ضد خود تبدیل شود و نتیجه‌ای معکوس به بار آورد. پس از حمله نظامی به تأسیسات نفتی عربستان، درحالی‌که جمهوری اسلامی سرمست از این‌که قدرت نظامی خود را به رخ رقیب کشیده و موقعیت سیاسی خود را تقویت کرده است، در انتظار کسب امتیازات بیشتری از اتحادیه اروپا بر سر برجام بود که با واکنش‌ها و موضع‌گیری‌های نامنتظره‌ای مواجه شد.
در آستانه ورود روحانی به نیویورک، بیانیه مشترک آلمان، انگلیس و فرانسه انتشار یافت که جمهوری اسلامی را مسئول حمله نظامی به تأسیسات نفتی عربستان معرفی می‌کرد. این در حالی بود که تا پیش‌ازاین، آنها در جهت کاهش تنش از موضع‌گیری علیه جمهوری اسلامی خودداری کرده بودند.
در این بیانیه مشترک آمده بود: “فرانسه، بریتانیا و آلمان معتقدند که ایران به‌‌وضوح مسئول حمله به تأسیسات نفتی عربستان سعودی است» و از جمهوری اسلامی خواسته شد “از اقدامات تحریک‌آمیز بیشتر در خلیج‌فارس اجتناب کند.”
اما نکته مهم‌تر بیانیه این بود که برای نخستین بار خواست‌های دولت آمریکا از جانب اروپا نیز مطرح شد: بیانیه می‌کفت: “زمان آن رسیده که ایران مذاکرات بلندمدت درباره برنامه هسته‌ای و مسائل مرتبط با امنیت منطقه‌ای ازجمله برنامه موشکی خود را بپذیرد.”
این بیانیه در کلیتش نشان می‌دهد درحالی‌که اتحادیه اروپا تاکنون مخالفت خود را به اشکال مختلف با اقدام ترامپ به خروج از برجام اعلام کرده بود و تلاش داشت با حفظ برجام به جمهوری اسلامی یاری رساند، اکنون برجام را به‌طور ضمنی پایان‌یافته اعلام می‌کند و خواستار آغاز مذاکرات جدید در مورد “برنامه هسته‌ای و مسائل مرتبط با امنیت منطقه‌ای ازجمله برنامه موشکی” شده است. یعنی دقیقاً همان موضوعاتی که ترامپ خواستار مذاکره بر سر آنها است.
هم‌زمان با انتشار این بیانیه، اجلاس فوق‌العاده وزیران خارجه ایران، آلمان، فرانسه، روسیه، چین و نماینده وزارت خارجه انگلیس برای حفظ توافق هسته‌ای و غلبه بر مشکلات موجود به نتیجه‌ای نرسید و مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز به زبان دیپلماتیک شکست تلاش‌ها برای حفظ برجام را اعلام کرد و گفت:” چالش‌ها برای حفظ برجام بیشتر شده ولی اراده برای حفظ آن کماکان وجود دارد.” او از جمهوری اسلامی ایران خواست “به اجرای کامل برجام بازگردد.” در همین حال خبرگزاری فرانسه به نقل از آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز پنج‌شنبه اعلام کرد که به‌کارگیری سانتریفیوژهای پیشرفته در تأسیسات هسته‌ای ایران، نقض تعهدات ایران ذیل برجام محسوب می‌شود. اما این تمام ماجرا نبود. خبرگزاری‌ها اعلام کردند که قدرت‌های اروپائی به روحانی هشدار داده‌اند که اگر جمهوری اسلامی گام دیگری از اجرای تعهدات خود به عقب بگذارد، از برجام خارج می‌شوند. این تهدید تلویحاً بدان معنا خواهد بود که تحریم‌های قبل از برجام بازخواهند گشت.
روشن است که جمهوری اسلامی با نقض تعهدات خود در برجام و ماجراجوئی‌های نظامی چند ماه اخیر در خلیج‌فارس، عملاً اتحادیه اروپا را به‌سوی مواضع ترامپ سوق داد و چنانچه بخواهد به ماجراجوئی‌های چند ماه اخیر خود ادامه دهد، ازاین‌پس با شرایط دشوارتری مواجه خواهد شد. چراکه اگر تاکنون اقدامات اقتصادی و سیاسی ترامپ علیه جمهوری اسلامی با مخالفت اروپا مواجه شده بود، اکنون اوضاع در جهتی در حال تغییر است که آنها در یک جبهه با دولت آمریکا، علیه جمهوری اسلامی اقدام کنند. این چالش جدیدی است که جمهوری اسلامی ازاین‌پس با آن روبه‌رو خواهد بود.
نظرات شما