تعطیلات نورزوی، همواره با شمار بالای تصادفات در جاده‌ها و مرگ ناشی از آن همراه است، امسال نیز در بازه زمانی سه هفته‌ای، ۲۵ اسفند تا ۱۴ فروردین، حدود ۹۷ هزار و ۱۴۴ فقره تصادف ثبت شده که تا کنون آمار کشته شدگان آن بالغ بر ۸۸۰ تن می باشد. تیمور حسینی رئیس پلیس راهور با اعلام این آمار افزوده است که بیشترین تعداد کشته‌شدگان به ترتیب در استان‌های کرمان، فارس، خراسان و خوزستان گزارش شده‌اند. استان‌هائی که عمدتا از مقاصد اصلی مسافران نوروزی‌اند.
دو عامل مهم در بروز تصادفات جاده‌ای که سالانه هزاران تن را به کام مرگ می‌کشانند، استاندارد نبودن جاده ها و کیفیت خودروهای تولید داخلی است. صدیف بدری، عضو کمیسیون عمران مجلس در برخورد به اخبار و آمار مربوط به تلفات حوادث جاده‌ای در نوروز امسال، کیفیت (نازل) خودروهای پراید و پژو ۴۰۵ را عامل اصلی بروز تصادفات عنوان کرده است. البته این موضوع جدیدی نیست. کیفیت نازل خودروهای داخلی و سهم آنها در تصادفات، پیش تر نیز در مجلس عنوان شده بود،اما با گذشت سال‌ها عملا کسی چاره‌ای برای آن نیاندیشیده است. طبق آمار ارائه شده از سوی کمیسیون اصل ۹۰ مجلس، در سال ۱۳۹۷ دو خودروی پراید و پژو مسئول بیش از ۹ هزار مرگ ناشی از تصادفات بوده اند. در آمار مربوط به تصادفات سال جدید نیز ۶۲ درصد حوادث جاده‌ای مربوط به خودروهای داخلی بوده است. خودروهایی که به علت ارزان (تر) بودن، عمدتا وسیله نقلیه اقشار زحمتکش و کم درآمد جامعه است. از طرف دیگر بحران‌های ساختاری سیستم و بی‌توجهی و اهمال مسئولین نسبت به جان مردم، عملا موجب شده که کنترل و نظارتی بر کیفیت این خودروها نباشد و تنها زمانی که آمار تصادفات به اوج می‌رسند، مسئولین به فکر نوشدارو ی پس از مرگ می‌افتند. به طور مثال، حسین تیموری در واکنش به آمار کشته‌شدگان نوروز ۱۴۰۴ است که ضرورت راه‌اندازی مرکز تست خودروها را طرح می‌کند. او می‌گوید در صورت راه افتادن چنین مرکزی، خودروها پیش از ورود به بازار مورد آزمون ایمنی قرار می گیرند! به عبارت دیگر أوضاع چنان بی در و پیکراست که خودروی ساخت داخل، بدون تست وارد بازار شده و تازه مسئولین بعد از اطلاع از آمار کشته شدگان حوادث، به فکر تست پیش از فروش خودروها می افتند!
فاکتورهای دیگری نیز در بروز حوادث و هلاکت بار(تر) بودن آنها نقش دارند که از جمله می‌توان به کیفیت نازل جاده‌ها، نبود و ضعف امدادرسانی در صورت بروز حوادث رانندگی، وجود آسفالت‌های زهوار در رفته، ماشین‌های اسقاطی – که در نبود فقدان نظارت و کنترل دولتی و همچنین فقر مالی صاحبان آنها، هنوز از دور خارج نشده و همچنان در چرخه استفاده قرار دارند- ، کمبود و یا فقدان علائم ترافیکی در جاده‌ها و نبود جداکننده‌های ایمنی در جاده‌ها اشاره کرد. قطعاً خطاهای انسانی و تخلفات بخش دیگری از فاکتورها را تشکیل می دهند اما بی شک، ارگانها و نهادهای دولتی و مسئول در این میان کلیدی ترین نقش را ایفا می‌کنند. از همینروست که تصادفات جاده‌ای در ایران، به‌ویژه در ایام پرتردد نوروز، دیگر (تنها) نتیجه‌ی «تصادف» و یا صرفا خطای فردی (سرعت و سبقت غیر مجاز، خستگی هنگام رانندگی و عدم استفاده از کمربند ایمنی) نیستند؛ بلکه نتیجه مستقیم بحران‌های ساختاری در عرصه های مختلف اقتصادی، سیاسی، بهداشتی و مدیریت جامعه‌اند.
علاوه بر خودروهای شخصی، اتوبوس‌های مسافربری نیز بکرات دچار حوادث رانندگی با عواقب مرگبار می شوند. حادثه اتوبوسی که در ایام نوروزی در مسیر کرمان–مشهد رخ داد و به جان باختن ۱۵ نفر انجامید، یکی از این نمونه‌هاست که در آن از هم پاشیدگی و بی کفایتی همه جانبه دولت جمهوری اسلامی بخوبی اشکار می‌گردد. اتوبوسی با ۴۳ مسافر از ترمینال خارج می‌شود آما بعد از حادثه مشخص می‌گردد که مجموع تعداد کشته شدگان و مجروحین به ۶۰ نفر می‌رسد. ضمنا برای راه افتادن این اتوبوس، راننده ای که پس از شیفت قبلی خود تنها ۲ ساعت فرصت استراحت داشته، مجبور به رانندگی می‌شود. ظرفیت غیر مجاز اتوبوس، شرایط سخت کاری و نبود سیستم کنترل و نظارت ایمنی دست به دست هم می‌دهند و رویدادی خونبار را رقم می‌زنند. عواملی که بیش از هر چیز بیانگر ازهم پاشیدگی شیرازه أمور است. نه کنترل و نظارتی در کار است و نه کسی پاسخگو است.
بی جهت نیست که وضعیت ترافیک و ایمنی خودروها و جاده‌ها، نه تنها در ایران بلکه در سایر کشورهای جهان نیز آئینه تمام نمائی است از وضعیت عمومی حاکم. طبق آمار سازمان بهداشت جهانی، در سال ۲۰۲۳ بیش از یک میلیون نفر در جهان در نتیجه تصادفات در جاده‌ها، کشته شده‌اند. این حوادث علت اصلی مرگ و میر در میان افراد ۵ تا ۲۹ ساله ذکر شده است. در همین منبع، توزیع منطقه ای مرگ و میر ناشی از تصادفات به شرح زیر ذکر شده است: ۲۸ درصد در آسیای جنوب شرقی، ۲۵ درصد در منطقه اقیانوس آرام غربی،۱۹ درصد در منطقه آفریقا، ۱۲ درصد در قاره آمریکا، ۱۱ درصد در منطقه مدیترانه شرقی و ۵ درصد در اروپا.
میزان میانگین مرگ و میر حوادث رانندگی در اروپا نسبت به جمعیت آن، ۴۶ نفر در هر یک میلیون نفر است. پائین ترین آمار در اروپا مربوط به کشورهای دانمارک و سوئد است . در دانمارک ۲۷ مرگ در هر یک میلیون نفر و در سوئد ۲۲ مرگ در هر یک میلیون جمعیت اعلام شده است. مجموعه عوامل موثر در پائین بودن (نسبی) آمار مرگ و میر در این کشورها، از جمله وجود استانداردهای ایمنی، سیستم کنترل و نظارت کیفیت زیرساختارها، جاده‌ها، ایمنی وسائل نقلیه، وجود وسایل حمل و نقل عمومی شهری و بین شهری و سیستم امدادرسانی در جاده‌هاست.
آمار مربوط به ایران تکان دهنده است. در گزارش سال ۲۰۲۰ سازمان بهداشت جهانی، میزان کشته شدگان در حوادت رانندگی در ایران ۱۸ نفر در هر ۱۰۰ هزار نفر ذکر شده است. مقایسه آمار مربوط به ایران با سایر کشورها، بیانگر فاجعه بار بودن وضعیت در ایران و همچنین ناتوانی سیستمی بی‌کفایت، از هم‌پاشیده و غرق در بحران های متعدد است که برای جان انسانها پشیزی ارزش قائل نیست. سیستمی که خود عامل مستقیم تکرار مرگ در جاده‌هاست.
نظرات شما