یادداشت سیاسی- در روزهای پایانی سال ۲۰۱۴، تشکیلات خودگران فلسطین، پیش‌نویس قطعنامه‌ای را به شورای امنیت سازمان ملل ارائه کرد که در صورت تصویب و اجرا می‌بایستی طی یک پروسه مذاکره یک ساله، تا پایان سال ۲۰۱۷، بر اساس مرزهای سال ۱۹۶۷، کشور فلسطین تشکیل شود.
عقب‌نشینی دولت اسرائیل از اراضی اشغالی، تعیین بیت‌المقدس به عنوان پایتخت مشترک فلسطین و اسرائیل، آزادی زندانیان فلسطینی، حل و فصل مسایلی از قبیل مسئله آب، توقف عملیات شهرک‌سازی و دیوار حائل از سوی اسرائیل و نیز بازگشت فلسطینیان آواره از جمله مواردی بود که در این قطعنامه پیشنهاد شده بودند.
برای تصویب این قطعنامه لازم بود ۹ کشور از ۱۵ عضو شورای امنیت آن را تأیید کنند. کشورهای روسیه، چین، فرانسه (۳ عضو دائم شورای امنیت) و آرژانتین، اردن، لوکزامبورگ، چاد و شیلی (اعضای غیر دائم) به این قطعنامه رأی مثبت دادند، در حالی که آمریکا (عضو دائم) و استرالیا (عضو غیر دائم) به آن رأی منفی دادند. انگلیس (عضو دائم)، نیجریه، لیتوانی، روآند و کره جنوبی (اعضای غیر دائم) به این قطعنامه رأی ممتنع دادند. به این ترتیب با عدم کسب ۹ رأی مثبت این قطعنامه به تصویب نرسید.
روزهای پیش از رأی‌گیری، جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا در تماس تلفنی از سران کشورهای عضو خواسته بود که از دادن رأی مثبت به قطعنامه خودداری کنند. رئیس جمهور نیجریه یکی از این سران بود. دولت نیجریه در حالی به این قطعنامه رأی ممتنع داد که بنا به گفته‌ی یکی از مقامات فلسطینی به روزنامه گاردین، تا نیم ساعت قبل از رأی‌گیری نسبت به قطعنامه ابراز تمایل می‌کرد. با این رأی منفی، آمریکا مجبور نشد از حق وتوی خود استفاده کند.
گرچه حتا در صورت کسب آرای لازم، آمریکا قطعاً از حق وتوی خود استفاده می کرد، زیرا از قبل اعلام کرده بود که مانع تصویب این قطعنامه خواهد شد، اما مقامات فلسطینی امیدوار بودند با کسب ۹ رأی مثبت، و وتوی آمریکا، پشتیبانی آمریکا در مذاکرات صلح خاورمیانه از اسرائیل، بیش ازپیش بر همگان روشن شود.
صائب عریقات، از مقامات فلسطینی، در بیانیه‌ای پس از رأی‌گیری گفت: “ما قطعنامه‌ای را پیشنهاد کردیم که در انطباق کامل با قوانین بین المللی قرار دارد و دنباله‌ی قطعنامه‌های مصوب پیشین سازمان ملل است. اگر چه اکثریت اعضای شورای امنیت به نفع قطعنامه رأی دادند، اما بار دیگر، کشورهای معینی، با رأی منفی خود، نقض قوانین بین‌المللی از سوی اسرائیل و مصونیت این دولت از مجازات را استمرار بخشیدند.”
البته سخن از آن است که فلسطینیان در صددند با همکاری فرانسه قطعنامه دیگری را در آینده به شورای امنیت ارائه کنند. به ویژه آن که از ماه ژانویه ۲۰۱۵ به مدت دو سال کشورهای آنگولا، مالزی، نیوزیلند، ونزوئلا و اسپانیا جای آرژانتین، استرالیا، لوگزامبورگ، کره جنوبی و رواندا را خواهند گرفت.
سامانتا پاور، سفیر آمریکا در توجیه رأی منفی آمریکا، گفت: “ما علیه این قطعنامه رأی دادیم نه از آن‌رو که از وضع کنونی خشنودیم، بلکه به این دلیل که… صلح بایستی از سازش‌های سخت در پشت میز مذاکره کسب شود.”
برای محک این مدعا کمی در تاریخ به عقب برمی‌گردیم.
در سال ۱۹۷۰ آمریکا برای اولین بار از حق وتوی خود در دفاع از بریتانیا استفاده کرد. دومین وتوی آن، در سال ۱۹۷۲ در حمایت از اسرائیل بود و این سرآغازی بود بر سیاست استفاده از حق وتو در حمایت از اسرائیل. سیاستی که ۳۱ بار دیگر تکرار شد. یعنی تقریباً نیمی از وتوهای آمریکا (از مجموع ۶۹ بار) در محافظت از اسرائیل در برابر انتقادات و محکومیت‌های بین‌المللی و تحریم‌ها بوده است. اولین وتوی قطعنامه‌های مربوط به فلسطینیان، در زمان سفارت جورج بوش پدر به سال ۱۹۷۲ به بهانه‌ی مبارزه با تروریست‌ها انجام شد. این قطعنامه در محکومیت حمله هوایی سنگین اسرائیل علیه لبنان و سوریه بود که از روز ۶ سپتامبر آغاز شده بود. این حمله به تلافی کشته شدن ۱۱ ورزشکار اسرائیلی در المپیک مونیخ بود. او در آن زمان اعلام کرد که این قطعنامه حملات تروریستی علیه اسرائیل را محکوم نمی‌کند و افزود: “ما سیاست جدیدی اتخاذ می‌کنیم که از مسئله اسرائیل و یهودیان فراتر می‌رود. سیاستی که به معضل تروریسم برمی‌گردد، موضوعی که به قلب جامعه متمدن ما وارد شده است.” پس از آن بارها آمریکا نه تنها قطعنامه‌های محکومیت اسرائیل، بلکه قطعنامه‌های مربوط به شناسایی حق خودمختاری فلسطینیان را وتو کرده است.
در سال ۱۹۹۰ واشنگتن در جستجوی یافتن هم‌پیمانان بین‌المللی برای حمله به عراق، بوش لازم دید در شورای امنیت وحدت به وجود آورد، در نتیجه به جای وتوی قطعنامه‌های محکوم‌کننده‌ی اسرائیل در سال‌های ۱۹۹۰ تا ۱۹۹۲ به شش قطعنامه علیه اسرائیل رأی مثبت داد. این قطعنامه‌ها، اولین قطعنامه‌های شورای امنیت علیه اسرائیل از سال ۱۹۶۸ بودند. در سال ۱۹۹۵ و در زمان ریاست جمهوری کلینتون به رغم تصویب ۱۴ عضو دیگر، آمریکا بار دیگر در یک قطعنامه از حق وتو استفاده کرد. این قطعنامه خواهان آن بود که اسرائیل از سرزمین‌های اشغالی در شرق اورشلیم عقب‌نشینی کند. بار دیگر در سال ۱۹۷۷ دولت کلینتون قطعنامه‌ای را وتو کرد که خواهان دست کشیدن اسرائیل از شهرک‌سازی در “هارحوما” واقع در جنوب شرقی اورشلیم و در میانه سکونت‌گاه‌های فلسطینیان بود. نمی‌توان تمام موارد وتو را در این جا ذکر کرد، همین اندازه کافی است گفته شود، اگر آمریکا از حق وتوی خود استفاده نمی‌کرد، تاکنون ۱۰۰ قطعنامه علیه اسرائیل یا در حمایت از فلسطینی‌ها به تصویب رسیده بود.
پس می‌بینیم که علت وتو یا مخالفت آمریکا با قطعنامه‌های مربوط به اسرائیل و فلسطین، نگرانی نسبت به روند مذاکرات صلح در منطقه نیست، بلکه دفاع بی‌چون و چرای این دولت از جنایات اسرائیل علیه مردم فلسطین و هراس از آگاهی افکار عمومی از این جنایات است.
پس از رد قطعنامه پیشنهادی فلسطین در شورای امنیت، رهبران فلسطین چندین معاهده بین‌المللی از جمله درخواست الحاق به دادگاه کیفری بین‌المللی لاهه را امضا کردند. یک روز پس از این حرکت، اسرائیل حاضر نشد ۱۲۷ میلیون دلاری را که بایستی صرف پرداخت حقوق و خدمات عمومی می‌شد، بپردازد و مقامات فلسطینی را به “رویارویی‌طلبی” متهم کرد. آمریکا این حرکت فلسطینی‌ها را کاملا “غیرسازنده” خواند و ادعا کرد این حرکت به اقدامات صلح ضربه می‌زند. کنگره آمریکا نیز اعلام کرد چنین اقدامی به تحریم‌های اقتصادی جدی می‌انجامد. نزدیک به ۲۴ سال پیش، در ماه مه ۱۹۹۰، آمریکا از حق وتو در مورد قطعنامه‌ای بهره گرفته بود که خواهان اعزام هیئتی از سوی سازمان ملل برای تحقیق درباره سوءرفتارهای دولت اسرائیل علیه فلسطینیان در سرزمین‌های اشغالی شده بود. این نشان می‌دهد که سیاست‌های آمریکا در حمایت از جنایت‌های دولت اسرائیل و ممانعت از دستیابی فلسطینیان به حقوق مسلم خود، از زمان تشکیل دولت اسرائیل تاکنون تغییری نیافته و وجود کشور اسرائیل در منطقه خاورمیانه چنان با سیاست‌های این نیروی امپریالیستی در هم پیوسته که هیچ یک از جنایت‌های این کشور، قادر نیست آمریکا را از حمایت از اسرائیل بازدارد.
گرچه جنایات اسرائیل در غزه در تابستان گذشته، بار دیگر چندان وحشیانه و غیر انسانی بودند که اکثر کشورهای اروپایی و نهادهای بین‌المللی را به واکنش و حتا محکومیت آن واداشت، آمریکا در آن میان، هم‌چنان بر حق اسرائیل در “دفاع از خود” تأکید می‌کرد و حتا کنگره آمریکا یک کمک ۲۲۵ میلیون دلاری به اسرائیل را به تصویب رساند.
اما به رغم حمایت‌های آمریکا روند تحولات جهانی نشان می‌دهند که مردم فلسطین در نتیجه مبارزات روشنگرانه‌ی خود توانسته‌اند به پیشرفت‌های سیاسی دست یابند. افکار عمومی جهان از جنایات اسرائیل مطلع شده و مردم فلسطین از همبستگی و همدردی بسیاری از مردم جهان برخوردارست. پس از کشتار تابستان گذشته در نوار غزه، در اکثر کشورهای اروپایی احساسات ضد اسرائیلی چنان اوج گرفته که دولت‌های اروپایی را نگران ساخته است.
پارلمان‌های چندین کشور اروپایی، از جمله سوئد، فرانسه، ایرلند، لوکزامبورگ، بریتانیا و اسپانیا تحت تأثیر افکار عمومی کشور خود به تشکیل کشور مستقل فلسطین رأی مثبت داده‌اند. اقدامی سمبلیک که جنبه اجرایی ندارد اما از نظر سیاسی به نفع فلسطین و فلسطینیان است. پیش از آن نیز، مجمع عمومی سازمان ملل، فلسطین را به عنوان کشور ناظر غیر عضو به رسمیت شناخته بود.
و این همه بدون مبارزه و مقاومت قهرمانانه‌ی مردم فلسطین ممکن نمی‌بود. مردم فلسطین سالیان متمادی و تا بدین جایگاهی که اکنون قرار دارند، اشکال گوناگون مبارزه را در پیش گرفته‌اند، از مبارزه مسلحانه گرفته اتخاذ تاکتیک‌های سیاسی، از تظاهرات مسالمت‌آمیز گرفته تا انتفاضه و مقابله با نیروهای سرکوبگر اسرائیل با سنگ. و چند روز پیش، سخنگوی دبیر کل سازمان ملل، بان کی مون، اعلام کرد عضویت فلسطین در دادگاه لاهه پذیرفته شده است و اساسنامه این دادگاه کیفری بین‌المللی از اوایل سال جاری میلادی برای فلسطین به اجرا در خواهد آمد. به این ترتیب فلسطینیان می‌توانند با تقاضای پیگرد قضایی جنایت اسرائیل در مناطق اشغالی در این دادگاه، گامی دیگر در جهت روشنگری مبارزات حق‌طلبانه خود بردارند و به حق مسلم خود که تشکیل کشور مستقل فلسطین است، نزدیک شوند. به گفته‌ی لیلا خالد، از رهبران فلسطینی، “هیچ آزادی بدون مقاومت به دست نمی‌آید.”
تصحیح: در مقاله فوق، در پاراگراف “در سال ۱۹۹۰ واشنگتن در جستجوی…” جمله‌ی “بار دیگر در سال ۱۹۷۷ دولت کلینتون…” باید به صورت “بار دیگر در سال ۱۹۹۷ دولت کلینتون…” تغییر یابد.
نظرات شما