سندیکای کارگران شرکت واحد اتوبوس‌رانی تهران و حومه در تاریخ دوازدهم مردادماه سال جاری تجمع اعتراضی نسبتا بزرگی را در مقابل شهرداری و شورای شهر تهران برگزار نمود. نظر به اهمیت این اقدام اعتراضی، چه در رابطه با خود سندیکای کارگران شرکت واحد و فعالیت آن، چه در ارتباط با سایر تشکل‌های کارگری اعم از آن‌ها که تحت عنوان “سندیکا” و “اتحادیه” به فعالیت می پردازند یا آن دسته از تشکل‌هایی که تحت عناوین دیگری فعالیت می‌کنند و به‌طور عمده، متشکل از فعالان کارگری هستند، حاوی درس‌ها و تجارب مهم و پُرارزشی است که کاربست آن‌ها می‌تواند تاثیرات مفید و مثبتی بر جنبش کارگری و رشد و گسترش آن داشته باشد، لذا در این نوشته اقدام اعتراضی در نوع خود برجسته‌ی سندیکای کارگران شرکت واحد اتوبوس‌رانی تهران و حومه را از نزدیک مورد بررسی قرار می‌دهیم.
در تجمع اعتراضی روز دوازدهم مرداد که حداقل ۴۰۰ تن از کارگران شرکت واحد و اعضای خانواده آن‌ها در آن شرکت داشتند، نخستین نکته‌ای که باید مورد توجه هر فعال کارگری قرار بگیرد تدارک قبلی و بدون جنجال این حرکت و رابطه زنده و پویای فعالان سندیکا با کارگران این شرکت است. سندیکا چند روز قبل از این حرکت اعتراضی، تعدادی از اعضای فعال خود را به میان کارگران و بدنه تشکیلاتی خود در پایانه‌های بزرگی چون پایانه آزادی، راه‌آهن، علم و صنعت و جوانمرد قصاب اعزام نمود تا ضمن جمع‌آوری حق عضویت‌ها، از نزدیک در جریان مشکلات و خواست‌های کارگران قرار بگیرد. در جریان همین دیدارها و دیدارهای مشابه آن بود که سندیکا ضمن تشویق کارگران برای شرکت در آکسیون اعتراضی، یک ارزیابی نسبتا دقیق از میزان آمادگی و مشارکت کارگران نیز بدست آورد و با اعتماد به نفس وارد این کارزار شد.
نکته مهم دیگری که همین جا باید به آن اشاره کرد، بسیج خانواده‌ها و کشاندن آن‌ها به خیابان و عرصه مبارزه است. گرچه حضور خانواده ها دراعتراضات کارگری منحصر به کارگران شرکت واحد نیست و ما در موارد زیادی از جمله مبارزات کارگران معدن نیزشاهد آن بوده‌ایم و حتا می‌توان گفت مشارکت خانواده‌ها در اعتراضات کارگری اندک اندک به پدیده‌ای رایج در جنبش کارگری تبدیل می‌شود، اما حضور خانواده ها در اقدام اعتراضی سندیکای کارگران شرکت واحد به نسبت چشمگیر بود و در هر حال این ابتکار عمل کارگری نقش بسیار موثری در توده‌ای شدن مبارزه داشته است و دارد. حضور زنانی که مشت خویش را گره کرده و با دست دیگر، کودکان خود را بغل نموده‌اند و در کنار مردان کارگر شعار می‌دهند و خردسالانی که همپای بزرگ سالان فریاد می‌زنند و پلاکاردهای کوچکی را در دست گرفته‌اند، نه فقط خصلت توده‌ای مبارزه را تقویت می‌کند، بلکه در بردن حرکت اعتراضی به درون توده‌های زحمتکش نیز بسیار موثر است. مشارکت خانواده‌ها درتجمعات و اعتراضات کارگری ضمن جلب توجه و حمایت سایر اقشار، به لحاظ تبلیغی نیز فوق‌العاده اثرگذار است در عین آن‌که احتمال هجوم نیروهای سرکوب از نوع لباس شخصی‌ها، به صفوف اعتراض کنندگان را نیز تا حدی کاهش می‌دهد.
نکته مهم دیگری که باید به آن اشاره کرد، موضوع سازماندهی است. سندیکای کارگران شرکت واحد در فراخوانی که روز ۱۱ مرداد انتشار داد، ضمن دعوت از کارگران برای پیوستن به سندیکا، از آنان خواست که ساعت ۱۰ صبح روز ۱۲ مرداد با لباس فرم همراه با خانواده‌ها جهت پی‌گیری خواست مسکن، در مقابل شهرداری مرکز خیابان بهشت پارک شهر حضور بهم رسانند. به‌رغم وجود جو خفقان و سرکوب و با وجود آن‌که فاصله زمانی فراخوان تا روز تجمع بسیار کوتاه بود، اما حضور ۴۰۰ نفره کارگران و خانواده‌ها حاکی از یک سازماندهی قبلی داشت. البته سندیکای کارگران شرکت واحد اتوبوس‌رانی تهران و حومه در چهار پنج سال اخیر اجتماعات اعتراضی مکرری از جمله در برابر وزارت کار، شهرداری تهران یا به مناسبت اول ماه مه روز جهانی کارگر برگزار نموده بود، اما شمار شرکت‌کنندگان در این تجمعات از حدود ۲۰۰ نفر تجاوز نکرده و به‌خصوص حضور خانواده‌ها تا بدین اندازه پُر رنگ نبوده است. فاصله‌ی زمانی کوتاه صدور فراخوان تا اجرای آن شاید در نگاه اول به لحاظ بسیج نیرو فاکتوری محدود کننده و منفی جلوه کند، اما این موضوع در دیدارها و گفتگوهایی که فعالان سندیکا از نزدیک با کارگران و اعضای سندیکا داشتند جبران شده بود، در عین حال این فایده را داشت که وقتی برای سازماندهی نیروی سرکوب و اعزام لباس شخصی‌ها باقی نگذاشت یا آن را کاهش داد و تا آن‌ها به خود بجنبند، تجمع آغاز شده و پایان یافته بود. سرعت عمل سندیکا در این اقدام اعتراضی نیز تایید دیگری بر تدارک و سازماندهی خوب آن بود.
اما مساله تدارک و سازماندهی اقدام اعتراضی ۱۲ مرداد، تنها به این‌ها محدود نمی‌شود. شعارها و تبلیغات سندیکا در جریان برگزاری این آکسیون نیز حاکی از همین سازماندهی و تدارک و از نقاط قوت آن بود. پارچه نوشته بسیار بزرگی که توسط کارگران تهیه شده و شعارهایی که پیوسته توسط آن‌ها سر داده می‌شد، توجه هر عابری را به این حرکت اعتراضی جلب می‌کرد. در این پلاکارد که در یک طرف آن آرم سندیکا نقش بسته بود، در سمت دیگرش نامه‌ای با سر برگ شهرداری تهران چاپ شده بود که در آن از موافقت شورای مسکن شهرداری تهران در مورد مسکن کارگران شرکت واحد سخن رفته بود. در وسط این پلاکارد با حروف بسیار درشت، نام کامل سندیکا (سندیکای کارگران شرکت واحد اتوبوس‌رانی تهران و حومه) و در زیر آن چنین نوشته شده بود: “عواقب ناشی از عدم اجرای مصوبه شورای مسکن شهرداری تهران در مورد مسکن رانندگان و کارگران شرکت واحد اتوبوس‌رانی تهران و حومه، متوجه شهرداری تهران می‌باشد”.
علاوه بر این پلاکارد بزرگ که از فاصله دور نیز قابل رؤیت بود، تعداد زیادی پلاکاردهای سبک و ساده نیز تهیه شده بود که توسط کارگران و خانواده‌ها و حتا کودکان حمل می‌شد که بر آن‌ها جملات و عبارات زیر نقش بسته بود: “مسکن مناسب حق مسلم ماست”، “رانندگان شرکت واحد خواستار اجرای عدالت هستند”، “برای حق مسکن آماده‌ایم آماده”، “تبعیض و بی‌حقوقی را محکوم می‌کنیم”، “بی‌خانمانی، گرانی، تورم سهم ما کارگران از انقلاب، حقوق‌های نجومی حق شما؟”، “سهم مدیران از انقلاب حقوق‌های چند میلیونی، سهم کارگران بی‌خانمانی، گرانی”.
افزون بر این‌ها کارگران و سایر اعتراض کنندگان، چه در حال ایستاده و چه در حالت راه‌پیمایی، شعارهایی را با صدای بلند سر دادند از جمله: “مردم شهر تهران حمایت حمایت”، “یک مسکن مناسب حق مسلم ماست”، “مدیر بی‌کفایت نمی‌خواهیم نمی‌خواهیم”، “مدیر خیانت می‌کند شهردار حمایت می‌کند”، “تا ما جواب نگیریم اعتراض ادامه دارد” و بالاخره شعار هشدارگونه‌ی “قالیباف اعتصاب یادت نره” که کارگران با این شعار در واقع اعتصابات خود در سال‌های گذشته بویژه اعتصاب‌های چندهزار نفره سال ۸۴ را به وی یادآوری می‌کردند. مجموعه پلاکاردها و شعارها نیز نه فقط گویای مشارکت جمعی و تدارک و سازماندهی قبلی، بلکه هم‌چنین گویای تحرک میدانی سندیکا و فعالان آن بود.
نکته مهم دیگری که در این حرکت اعتراضی برجسته بود و توانست اعتراض کارگران شرکت واحد را در مقیاس بسیار وسیعی انعکاس دهد، تبلیغات به‌موقع و سریع و استفاده از امکانات فنی جدید ( شبکه تلگرام) بود. به رغم آن‌که سایت و صفحه فیسبوک سندیکا در این زمینه کند عمل می‌کرد و ساعت‌ها بعد خبر کوتاهی را در این زمینه انتشار داد، اما فعالان سندیکا با تهیه عکس‌های متعدد و فیلم‌های کوتاه، لحظه به لحظه اجتماع اعتراضی کارگران شرکت واحد را در کانال تلگرام سندیکا منعکس کردند که از آن‌جا نیز چه در همین شبکه، چه در فیسبوک یا سایر شبکه‌های مجازی به نحو گسترده‌ای انتشار یافت و سندیکای کارگران شرکت واحد در واقع در همان ساعات اولیه و به سرعت به اهداف تبلیغی خود دست یافت.
ساعت دو و نیم بعدازظهر به دعوت یکی از نمایندگان شورای شهر تهران به‌نام “معصومه آباد”، داود رضوی، حسن سعیدی و محمد رمضانی به نمایندگی از طرف اعتراض‌کنندگان، در دفتر وی پیرامون مشکلات مسکن کارگران وارد گفتگو شدند. در این ملاقات قول‌هایی در مورد رسیدگی به خواست کارگران داده شد. در عین حال قرار شد کارگران مشکلات و خواست‌های خود را به صورت مکتبوب تحویل وی دهند. تجمع کارگران مبارز شرکت واحد و خانواده‌های آن‌ها که از ساعت ۱۰ صبح آغاز شده بود، ساعت ۳ بعداظهر پایان یافت.
پایان حرکت اعتراضی اما پایان ماجرا نبود و نیست. نخست این‌که سندیکا بلافاصله مراتب تشکر خود را از حضور کارگران در تجمع اعتراضی اعلام کرد و در راستای استمرار ارتباط زنده و ارگانیک با بدنه گام برداشت. سندیکای کارگران شرکت واحد در اطلاعیه‌های بعدی خود به کارگران اطمینان داد که به‌منظور پی‌گیری حقوق از دست رفته آن‌ها، برنامه‌ریزی نموده و تا رسیدن به خواست‌های کارگران از هیچ تلاشی فروگذار نخواهد کرد. برگزاری آکسیون موفقیت‌آمیز دوازده مرداد در عین‌حال برای سندیکای کارگران شرکت واحد، فرصت مغتنم و مناسبی بود که از کارگران بخواهد “با اتحاد و همبستگی و حضور بیش از پیش خود در سندیکا، به تحکیم هر چه بیشتر آن یاری رسانند” و سرانجام در پایان این تلاش جا داشت که از کارگران این شرکت دعوت به‌عمل آید به سندیکای خود بپیوندند و آن را قدرتمند سازند تا به یاری یکدیگر و “دست در دست هم بتوانند حقوق از دست رفته خود را بدست آورند”. سندیکای کارگران شرکت واحد ضمن تاکید بر اهمیت “حضور مستمر کارگران در کلیه مراحل پیگیری‌ها برای دست‌یابی به تسهیلات مسکن” یک هفته بعد از این تجمع، یعنی روز سه شنبه ۱۹ مرداد مکتوب خواست‌ها و مشکلات کارگران در زمینه مسکن را در نامه‌ای به نمایندهی شورای شهر تهران، “معصومه آباد” تحویل داد.
اقدام اعتراضی سندیکای کارگران شرکت واحد در دوازدهم مرداد با خواست تسهیلات بلاعوض مسکن، درواقع درادامه مبارزات کارگران علیه مدیریت شرکت واحد و کارشکنی های آن دراین زمینه است. مبارزاتی که دست کم از سه سال پیش(۹۲) آغاز شد و پی‌گیری های مستمر سندیکا و تجمعات اعتراضی کارگران درمقابل شهرداری، سرانجام منجر به مصوبه ای از سوی شورای مسکن شهرداری در رابطه با چگونگی بهره مندی کارگران شرکت واحد ازتسهیلات بلاعوض مسکن گردید. به‌رغم کارشکنی های مدیریت، حراست و شورای اسلامی کارشرکت واحد، دراثرپافشاری کارگران سرانجام مقررشد تسهیلات بلاعوض مسکن به همه کارگران پرداخت شود واین امر برعهده ستادمسکن شهرداری قرار گرفت. اما مدیریت شرکت بازهم سنگ اندازی نموده و تمام سعی خود را بکار بست که ازاجرای مصوبه شورای مسکن شهرداری دراین زمینه نیز جلوگیری به عمل آورد. مبارزه سندیکا و کارگران دراین مورد هنوز پایان نیافته است. این خواست تنها با اتحادگسرده تر و حضور بیشتر کارگران درعرصه مبارزه و تداوم آن قابل تحقق خواهد بود.
صرف‌نظر از این‌که شورای شهر تهران یا شهرداری تهران و شورای مسکن آن به طور واقعی چه گام‌هایی در راستای تحقق خواست کارگران شرکت واحد بردارند یا برندارند، اما اجتماع اعتراضی کارگران شرکت واحد و خانواده‌ها از آغاز تا پایان آن یک اقدام موفقیت‌آمیز، مثمرثمر و مثبت برای سندیکای کارگران شرکت واحد اتوبوس‌رانی تهران و حومه و اعضای آن می‌باشد. تبلیغ سندیکا، جلب کارگران بیشتری برای عضویت در سندیکا و به عرصه مبارزه کشاندن شمار بیشتری از کارگران از تاثیرات بی‌واسطه این حرکت اعتراضی است. سندیکای کارگران شرکت واحد نشان داد که به‌رغم تمام فشارهایی که علیه این سندیکا و فعالان آن اعمال شده و می‌شود، تا حدی رابطه‌ی زنده خود را با بخش‌هایی از کارگران این شرکت حفظ نموده و تلاش‌اش باید این باشد که این ارتباط را تا حد ممکن وسعت دهد. ارتباط نسبی و فعال با بدنه تشکیلات، برقراری و استمرار پیوند نزدیک با توده کارگران، بسیج خانواده‌ها، توده‌ای کردن مبارزه اعتراضی، تدارک و سازماندهی، سرعت عمل و برگزاری یک تجمع اعتراضی ۴۰۰ نفره، همه از نکات قوت و آموزنده‌ای است که نه فقط نفوذ نسبی سندیکای کارگران شرکت واحد اتوبوس‌رانی تهران و حومه در میان کارگران این شرک را به اثبات می‌رساند، بلکه در عین‌حال می‌تواند راهنمای عمل دیگر تشکل‌ها بویژه سندیکای کارگران نیشکر هفت‌تپه باشد که متاسفانه از فعالیت‌های توده‌ای و عملی آن اثر چندانی دیده نمی‌شود. مقصود البته این نیست که سندیکای کارگران هفت‌تپه عینا مانند سندیکای کارگران شرکت واحد در برابر فلان اداره دولتی تجع اعتراضی برگزار کند یا نکند، مقصود این است که سندیکای کارگران هفت‌تپه، رابطه زنده و از دست رفته خود را با توده کارگران این شرکت بازسازی و تقویت کند و در هر حال چه در شکل تجمع چه اعتصاب یا اشکال دیگر، توده کارگران را به میدان مبارزه بکشاند!
غیر از سندیکای کارگران نیشکر هفت‌تپه که سابقه ارتباط فعال و ارگانیک با توده کارگران این شرکت و سازماندهی تجمعات، راه‌پیمایی‌ها و اعتصابات بزرگ و مکرر کارگران این شرکت را در پرونده‌ی خود دارد و شایستگی خود را در این زمینه به اثبات رسانده است، هستند تشکل‌های دیگری که بر خود نام “اتحادیه” و “سندیکا” نهاده‌اند و گاه با دعاوی پرطمطراق و سروصدای بسیار خودنمایی می‌کنند بی‌آن‌که البته قادر باشند حتا یک اعتصاب را سازماندهی نموده یا ده کارگر را در محل کار مشتکل کرده باشند. اینان در واقع تشکل‌هایی متشکل از چند فعال کارگری بیش نیستند که البته فعالیت‌هایی می کنند. اگرچه بحثی از نفی تلاش و فعالیت آن‌ها در میان نیست اما تا آن‌جا که به فعالیت توده‌ای و بسیج کارگران برمی‌گردد بساط‌شان به کلی بی‌رونق است. این‌گونه تشکل‌ها نیز باید از کارگران شرکت واحد و سندیکای آن‌ها بیاموزند. مرکز فعالیت خود را نقطه تولید و محل تمرکز کارگران قرار دهند و در حد توان خود، به سازماندهی کارگران در مراکز تولیدی و خدماتی روی آورند.
سایر تشکل‌هایی که نام اتحادیه و سندیکا ندارند، کمیته‌ها و تشکل‌های مبارزی از فعالان کارگری هستند و از آن‌جا که فاقد ارتباط زنده و فعال لازم و پیوند ارگانیک با توده کارگران یا حتا بخش پیشرو آن‌ها در محیط‌های کار و تولید هستند، فاقد نفوذ در میان کارگران‌اند. این گونه تشکل‌ها که در واقع جدا از کارگران و در بیرون از محیط کار شکل گرفته‌اند، به رغم آن‌که در مبارزات کارگران بعضا شرکت فعال و نقش مثبتی ایفا کرده‌اند، اما این‌ها نیز متاسفانه قادر به متشکل نمودن کارگران و سازماندهی اعتصاب‌ها و اجتماعات اعتراضی کارگری نیستند. همین جدایی و دوری از کارگران در نقطه تولید، آن‌ها را به محفل‌ها و تشکل‌های مجزای عمدتاً متشکل از روشنفکران مبدل ساخته ، انفراد گرایی را در صفوف آن‌ها دامن زده وانرژی هائی را که می تواند درخدمت تشکل‌یابی طبقه کارگر قرار بگیرد به هرزبرده است. این در حالی‌ست که کارگران در محل کار و تولید تشنه آگاهی و تشکل‌اند و چنین تشکل‌هایی مقدم بر هر چیز باید یاری‌رسان تشکل‌یابی کارگران باشند و تا آن‌جا که می‌توانند به فعالیت و سازماندهی کارگران در محل کار و تولید روی آورند.
سازماندهی کارگران در محل کار و تولید، ایجاد کمیته‌های کارخانه و هسته‌های سرخ و متشکل ساختن کارگران در هر شکل و شیوه‌ای که بر خواست کارگران منطبق باشد و برای آن تلاش و مبارزه کند، نیاز مبرم جنبش کارگری و حائز اهمیت جدی است.
سندیکای کارگران شرکت واحد اتوبوس‌رانی تهران و حومه در حد توان و امکانات و با توجه به شرایط موجود در این راه گام برداشت و بایستی امیدوار بود که گام های بزرگ‌تری نیز در این راه بردارد و رابطه خود را با کارگران این شرکت بیش ازپیش گسترش دهد.
می‌ماند سایر تشکل‌های کارگری و تشکل‌های فعالان کارگری که از سازماندهی حرکت اعتراضی اخیر سندیکای کارگران شرکت واحد اتوبوس‌رانی تهران و حومه و ابتکارات آن بیاموزند و درس‌های آن را به‌کار بندند.
نظرات شما