مبارزه کارگری در صنعت نفت و گاز بیش از هر بخش و صنعت دیگری، زنده و جاری است. اعتراضات کارگران این صنعت در بخش‌های مختلف و دراشکال گوناگون ادامه دارد. شکل عمومی اعتراض نیز در ادامه مبارزات سال گذشته، همچنان تجمع‌های محلی و سراسری و گاه اعتصاب است. این درحالی‌است که دستگاه امنیتی و سرکوب به‌ویژه اطلاعات سپاه، اعمال قهر و سرکوب در صنعت نفت و گاز را بیش از پیش تشدید نموده است. احضار، تهدید، بازجویی، بازداشت، اخراج و درمواردی حبس کارگران و فعالان کارگری حتی ارعاب و تهدید خانواده های کارگران، به امری عادی و روزمره تبدیل شده است. با اینهمه، از آنجا که شدت نارضایتی و روحیه اعتراضی در میان کارگران شاغل در تمام بخش‌های صنعت نفت و گاز و حفاری بسیار بالا است، ارتجاع حاکم و دستگاه سرکوب آن نتوانسته و نمی‌توانند جلو این اعتراضات را سد و مبارزات رو به گسترش کارگران نفت را مهار کنند.
مبارزات و تجمعات اعتراضی و متعدد کارگران نفت و گاز در همین فاصله پنجاه روزی که از سال ۱۴۰۴ گذشته، گویای همین واقعیت است. هربار شعله اعتراض در جایی روشن شده و هنوز این شعله فروکش نکرده، آتش اعتراض در جای دیگری شعله‌ور شده است. مبارزه در نفت شعله‌ور است و این شعله را خاموشی نیست. اوضاع به لحاظ اقتصادی، معیشتی، اجتماعی و شرایط کاری به قدری وخیم و غیر قابل تحمل است که کارگران اعم از کارگران رسمی، پیمانی ، حجمی، قراردادی ، ارکان ثالثی و مانند آن همه بدون استثنا ناراضی، معترض و نیروی بالفعل اعتراض‌اند.
کارگران مبارز ارکان ثالث به عنوان پیشقراولان کارگران شاغل در صنعت نفت و گاز، در همین بازه‌ی زمانی، چندین تجمع اعتراضی برپا نموده‌اند. مطابق یک فراخوان تجمع سراسری، کارگران ارکان ثالث شاغل در صنعت نفت و گاز، ازشهرها و شرکت‌ها و مراکز عملیاتی مختلف نفت و گاز، راهی تهران شده و روز چهارشنبه ۱۷ اردیبهشت، نخستین تجمع سراسری خود را در سال جاری، مقابل وزارت نفت برپا کردند. در این تجمع که شماری از خانواده‌ها نیز حضور داشتند، کارگران ارکان ثالث بار دیگر به طرح مطالبات خود پرداختند. کارگران در فراخوان خویش اعلام کرده بودند: در اعتراض به سرکوب مزدی و تبعیضات، اراده آشکار در ابقای پیمانکاران مفتخور و در پاسخ به وعده‌های دروغین در تبدیل وضعیت شغلی‌مان، همه همکاران از تمام بخش‌های نفت و گاز و پتروشیمی را به شرکت در این تجمع اعتراضی فرا می‌خوانیم.
شایان ذکر است که نیروهای سرکوب و امنیتی و یگان‌های ویژه به قصد ارعاب کارگران، ممانعت از برگزاری تجمع و سرکوب تجمع کنندگان، از قبل، در محل مستقر شده و فضایی به شدت امنیتی و پلیسی ایجاد کرده بودند. افزون براین، شماری از کارگران شاغل در تهران و شهرهای نزدیک توسط حراست و مدیریت مورد احضار و تهدید قرار گرفتند که این کارگران نتوانستند در تجمع حاضر شوند. اما به رغم تمام تمهیدات گسترده‌ی ارعاب گرانه، کارگران آگاه و مبارز کمترین ترسی به دل راه ندادند. خیابان طالقانی تهران بار دیگر شاهد تجمع دوهزار نفره کارگران ارکان ثالث بود که پرشورتر از تجمعات سراسری قبلی با سردادن شعار های متعددی از نمونه “وعده وعید کافیه، سفره ما خالیه”،” اسمش وزیر کاره، حامی پیمانکاره” خواهان رسیدگی به خواستهای خود شدند.
اعتراضات کارگران ارکان ثالث، به همین تجمع سراسری محدود نمی‌شود. این کارگران در شرکت‌ها، شهرها و محل کارخود نیز بارها در همین اردیبهشت ماه تجمعات اعتراضی برپا کردند که به چند نمون آن اشاره می‌شود.
کارگران ارکان ثالث شاغل در شرکت نفت فلات قاره، منطقه عملیاتی لاوان، سکوهای نفتی رشادت، رسالت، و بلال یکبار روز پنجشنبه ۴ اردیبهشت و بار دیگر روز ۱۱ اردیبهشت تجمعات اعتراضی برپا نمودند. در تجمع یازده اردیبهشت، کارگران ضمن گرامی‌داشت روز جهانی کارگر و اظهار همدردی با بازماندگان جانباختگان انفجار بندر رجایی، با ذکر اینکه ۸۰ درصد امور عملیاتی و بهره برداری توسط کارگران ارکان ثالث انجام می‌شود، خواهان رفع تبعیضات مزدی شدند. کارگران همچنین هشدار دادند چنانچه به خواست‌هایشان رسیدگی نشود، دامنه اعتراضات خود را گسترش خواهند داد.
در مجتمع گاز پارس جنوبی نیز چندین تجمع برگزارشد که می‌توان از تجمع اعتراضی کارگران ارکان ثالث شاغل در پالایشگاه دوازده این مجتمع یاد کرد. این تجمع چند روز ادامه داشت. اعتراض و تجمع در پالایشگاه ۱۲ پارس جنوبی زمانی آغاز شد که چند تن از کارگران معترض و منتقد مدیریت به حراست احضار و مورد تهدید و اهانت مدیریت قرار گرفتند. کارگران در اعتراض به این موضوع و اعتراض نسبت به تخلفات و دزدی و فساد مدیریت، تجمع نموده و خواهان بازرسی از این واحد، حذف پیمانکاران، رفع تبعیضات، افزایش مزد و اعمال رأی ۳۱۸۸ دیوان عدالت اداری (۱) در پرداخت مزدی شدند.
نمونه دیگر، تجمع کارگران ارکان ثالث شاغل در شرکت بهره برداری نفت و گاز گچساران است. این کارگران با ارسال پیام به سایر هم‌طبقه‌ای‌های خود خواستار اتحاد کارگران و گسترش اعتراضات سراسری شدند. کارگران در همان حال پلاکارد بزرگی را حمل می‌کردند که برآن نوشته شده بود:” حذف پیمانکار تأمین نیروی انسانی، پایان برده‌داری نوین”.
افزون بر این تجمعات اعتراضی و تجمع بزرگ توأم با راه پیمایی کارگران ارکان ثالث شاغل در پالایشگاه گاز فجر جم مورخ ۱۹ فروردین، بسیاری دیگر از کارگران ارکان ثالث شاغل در بخش خدمات و رستوران‌ها نیز تجمعات اعتراضی متعددی را سازمان داده و برگزار نموده‌اند. در این میان می‌توان از تجمع اعتراضی کارگران مهمان‌سرای بی بی حکیمه و مهمان سرای نرگسی در آخرین روز فروردین، تجمع کارگران حفاظتی – حراستی نفت و گاز کارون، اهوازمورخ ۱۰ اردیبهشت مقابل استانداری خوزستان و تجمع کارگران شاغل در رستوران‌ها و بخش خدمات رفاهی منطقه عملیاتی نفت گچساران مورخ ۱۶ اردیبهشت مقابل فرمانداری گچساران نام برد. به اینها باید تجمعات مکرر کارگران بازنشسته صنعت نفت را ازنمونه تجمع آنان در اهواز و امانیه مورخ ۹ اردیبهشت مقابل کانون بازنشستگان اضافه نمود که در آن بازنشستگان با شعار “اتحاد، اتحاد، علیه فقر و فساد” خواهان اتحاد مبارزاتی شاغلان و بازنشستگان شدند.
ارکان ثالث اگرچه در رأس اعتراضات نفت قراردارد و به تجمعات خود در سال جاری نیز بدون وقفه ادامه داده و برجسته‌ترین تجمعات را سازمان داده است، اما اعتراض و تجمع در نفت و گاز به کارگران ارکان ثالث خلاصه نمی‌شود.سوای تجمعات و اعتراضات کارگران قرارداد موقت، شرکتی، پیمانی یا دیگر کارگران غیر رسمی، تجمعات اعتراضی کارگران رسمی نیز که اندک اندک رو به تزاید است، بخش مهم دیگری از اعتراضات صنعت نفت و گاز را تشکیل می‌دهد.
کارکنان رسمی نفت که از مهرماه سال ۱۴۰۲ تا پایان آبان ۱۴۰۳ در روزهای دوشنبه هر هفته تجمعات اعتراضی برگزار می‌کردند، از اواخر آبان سال گذشته، به دنبال برخی تغییرات در زمینه حذف مالیات حقوق و وعده‌هایی که وزیر نفت داد، تجمعات هفتگی خود را به کلی رها و تعطیل کردند. در نیمه دوم سال گذشته جز معدود تجمعاتی پراکنده و تصادفی، دربخش کارکنان رسمی اعتراض قابل توجهی رخ نداد. این تجمعات اما در سال جاری بیشتر شده و شمار واحدهایی که روزهای دوشنبه دست به تجمع می‌زنند در حال افزایش است.
در این مورد قبل از همه می‌توان از تجمعات اعتراضی کارکنان رسمی ورودی‌های آزمون سال ۹۲ یاد کرد(۲). این گروه از کارکنان رسمی مطابق یک فراخوان قبلی روز یکشنبه ۱۴ اردیبهشت تجمع سراسری بزرگی را مقابل وزارت نفت در تهران برپا نمودند. کارگران رسمی ورودی آزمون سال ۹۲ که از شهرها و مراکز مختلف نفت و گاز راهی تهران شده بودند، با تجمع در برابر وزارت نفت، خواهان رسیدگی به خواستهای خود از جمله اصلاح و به روز رسانی پایه حقوق، اجرای کامل ماده ۱۰ قانون وظایف و اختیارات وزارت نفت شدند. این کارگران در ۵۰ روز اخیر، بارها و عمدتاً در روزهای دوشنبه تجمعات اعتراضی برپا نمودند.
روز دوشنبه اول اردیبهشت و همچنین دوشنبه ۱۵ اردیبهشت کارگران رسمی شاغل در شرکت نفت فلات قاره منطقه عملیاتی لاوان دست به تجمع زدند. این کارگران که فروردین سال جاری نیز تجمعات مشابهی برپا کرده بودند، خطاب به سایر همکاران خویش در مراکز نفت و گاز پرسش‌گونه اعلام کردند: ” خواب هستید یا خود را به خواب زده اید؟ آیا فقط لاوان مشکل محدودیتهای پرداخت دارد و در سکوهای دیگر همه چیز خوب است؟” این کارگران بدین طریق در واقع همکاران خویش را به اعتراض و تجمع فراخواندند و در همان حال خواهان حذف تفکیک مشاغل در مناطق عملیاتی، خارج نمودن فوق العاده‌های مخصوص مناطق عملیاتی از سقف حقوق شدند. روز سه‌شنبه ۱۶ اردیبهشت نیز کارگران رسمی مناطق عملیاتی جنوب، سکوی عملیاتی نصر و منطقه سیری تجمعات اعتراضی برپا کردند.
اعتراضات و تجمعات کارگران رسمی نسبت به نیمه دوم سال گذشته آشکارا در حال افزایش است. گرچه تجمعات روزهای دوشنبه رسمی‌ها هنوز به سطح نیمه اول سال گذشته باز نگشته است، ولی شواهد موجود حاکی است که این تجمعات رفته رفته از حالت تصادفی خارج شده و به صورت منظم و روتین درمی‌آید و این احتمال وجود دارد که این اعتراضات به سطح نیمه اول سال گذشته نیز برگردد.
جمعبندی
نگاهی به اعتراضات و مبارزات کارگران صنعت نفت در سال جاری، گویای این واقعیت است که صنعت نفت و گاز، کماکان در جایگاه مرکز و ثقل اصلی اعتراضات کارگری‌ست و کارگران غیر رسمی، در رأس آن کارگران ارکان ثالث همچنان پیشقراولان مبارزه در صنعت نفت‌اند.
با سرکوب گسترده کارگران ارکان ثالث شاغل در مجتمع گاز پارس جنوبی در زمستان سال گذشته، گرچه نوعی وقفه در سازماندهی تجمعات سراسری این مجتمع ایجاد شد، اما این سرکوب و بازداشت و اخراج شماری از کارگران پیشرو، نتوانست تأثیر بادوامی داشته باشد. مبارزه در این مجتمع ادامه دارد و پرچم مبارزه در صنعت نفت کماکان در دست کارگران ارکان ثالث در اهتزاز است.
کارکنان رسمی صنعت نفت که بعد از آبان سال گذشته، اعتراض و تجمعات روتین خود را رها کردند، دوباره آرام آرام دارند وارد صحنه می‌شوند و این احتمال وجود دارد که مبارزات خویش را به سطح مبارزات نیمه اول سال گذشته برسانند.
در صنعت نفت نارضایتی فوق العاده شدید و روحیه اعتراضی بسیار بالاست.اعتراض و مبارزه و تجمع به جزء جدایی ناپذیر تقریباً در تمام بخش‌های نفت و گاز تبدیل شده است. کارگران رسمی، غیر رسمی، عملیاتی، خدماتی، ارکان ثالث، قراردادموقت، پیمانی و غیره و غیره، همه ناراضی و معترض‌اند.
اعتراض و مبارزه در صنعت نفت و گاز قابلیت رشد و ارتقا دارد و می‌تواند و باید از سطح کنونی فراتر رود. این مهم در گرو اولاً اتحاد کارگران بخش‌های مختلف، همراهی و هماهنگی تجمعات و اعتراضات است. دوماً و مهم‌تر از اولی، در گرو ارتقای شکل مبارزه است. تمام تجمعات اعتراضی درسال گذشته و ادامه‌ی آن در سال جاری، حاکی از این واقعیت است که این شکل اعتراض پاسخ‌گوی نیازهای مبارزه در لحظه کنونی نیست و برای عقب راندن دولت و وزارت نفت آن و طبقه سرمایه‌دار نیز کافی نیست. کارگران نفت باید از مرحله تجمعات اعتراضی عبور کنند و به اعتصاب و خواباندن چرخ تولید که مؤثر ترین شکل مبارزه است روآورند. کارگران مبارز و آگاه ارکان ثالث در تجمعات سراسری سال گذشته، تا یک قدمی اعتصاب پیش رفتند اما سرکوب وحشیانه ارتجاع هار حاکم، پروسه رشد و ارتقای مبارزه و شکل آن را قطع کرد.
ما کارگران باید از مبارزات پیشین خود بیاموزیم و درس‌ها و تجارب آن را در مبارزات جاری و آتی خود بکار بندیم. صنعت نفت می‌تواند و باید به این مهم جامه عمل بپوشاند و پرچم اعتصاب را برافرازد. برافراشته شدن پرچم اعتصاب در نفت و تأثیرات غیر قابل انکار ان چه در این صنعت و چه در صنایع دیگر، تمام جنبش طبقه کارگر را چندین گام جلو خواهد برد.
زیر نویس:
۱ – رأی ۳۱۸۸ دیوان عدالت اداری در خصوص ماده ۳۵ قانون کار و نحوه محاسبه مزایاست. این رأی مبنای محاسبه مزایای اقلیمی و متغیرهای حقوق اعم از اضافه کاری، نوبت کاری را مزد می‌داند نه مزد پایه و تأکید دارد نحوه محاسبه اضافه کاری، نوبت کاری، جمعه کاری، شب کاری قطعاً براساس مزد مبنا نیست، بلکه تمام مزد باید مبنای محاسبه مزایای مزدی قرار بگیرد.
۲- ورودی‌های آزمون سال ۹۲ شامل کسانی است که در آزمون رسمی وزارت نفت که در این سال برگزارشد نمره قبولی گرفته و از فیلتر مصاحبه نیز عبور کرده‌اند. ازمیان ۱۳۰ هزار ثبت نام کننده، ۹۴۹۲۱ نفر موفق به شرکت در این آزمون شدند که اردیبهشت سال ۹۲ برگزار شد. از میان این ها تقریباً دوبرابر میزان نیاز گزین شدند و بعد از مصاحبه تنها ۲۶۷۶ نفر مورد پذیرش قرار گرفتند. درصد قابل توجهی نیز سهم ویژه فرزندان شهدا و جانبازان و آزادگان شد. اما پروسه استخدام بیش از دوسال طول کشید. شرایط کار نیز مدت دو سال پیمانی و بعد استخدام رسمی بود که این دوسال به پنج سال و بیشتر افزایش یافته است. گفته می‌شود این آزمون که در دوره احمدی نژاد برگزارشد، بعداً در دوره روحانی با مشکل اجرا و بودجه و نظیر آن روبرو شد.
نظرات شما