روز یکشنبه ۱۱ شهریور خبری در شبکه های اجتماعی مبنی بر حمله نیروهای سرکوب و گارد ویژه به کارگران واگن پارس و همراه با آن دو کلیپ کوتاه در این مورد انتشاریافت. دراثر این یورش وحشیانه، تعدادی از کارگران مورد ضرب و شتم قرار گرفته و یک نفر که به شدت مصدوم شده بود در حال انتقال به آمبولانس بود. مدیریت شرکت در همدستی با نیروهای سرکوبگر تلاش دارد با این اقدامات ضدکارگری، کارگران را مرعوب سازد و اعتصاب آن ها رابه شکست بکشاند. اما کارگران که از این اقدام ضدکارگری مدیریت و حامیان سرکوبگر آن به شدت خشمگین شده بودند، بر ادامه اعتراض و اعتصاب پای فشردند. چهار روز قبل از آن ( چهار شنبه ۷ شهریور) نیز کارگران مبارز واگن پارس اراک در سی و دومین روز اعتصاب خود بار دیگر دست به راه پیمایی اعتراضی زدند. کارگران واگن پارس در بنر بزرگی که باخود حمل می کردند، با اشاره به اهانت مدیر عامل شرکت به کارگران و مردم اراک، خواهان برکناری و عزل وی شده بودند. کارگران واگن پارس در صفوف به هم فشرده خود در حالیکه شعار می دادند ” کارگر می میرد ، ذلت نمی پذیرد” سایر کارگران را به اتحاد و مبارزه دعوت می کردند.
افزون بر عزل مدیر عامل، کارگران واگن پارس خواهان پایان کار پیمانکاران، رسمی شدن قرارداد ها یا دست کم انعقاد قرارداد یک ساله، رفع تبعیض و همسان سازی حقوق و مزایا با دیگر کارخانه های همجوار و مپنا و بازگشت به کار همکاران اخراجی خود هستند.
اعتصاب کارگران واگن پارس زمانی آغاز شد که تیم مدیریتی مرتضی ملا نژاد مدیرعامل شرکت، در واکنش به یک تجمع ساده کارگران، ۱۲ تن را اخراج کرد.
ماجرا از آنجا آغاز شد که مدیر عامل شرکت تصمیم گرفته بود به بهانه کمبود برق، روزهای پنجشنبه و جمعه را با روزهای شنبه و یکشنبه جابجا کند. کارگران در مخالفت با این تصمیم روز پنجشنبه ۴ مرداد، مقابل دفتر مدیر عامل دست به تجمع زدند و هشدار دادند اگر در این تصمیم تجدید نظر نشود، وارد اعتصاب خواهند شد. اما مدیرعامل نه فقط به این تجمع و هشدار کارگران توجهی نکرد بلکه با استفاده از واژه های اهانت آمیز، کارگران را به اخراج تهدید کرد. بعد از تعطیل روز آخر هفته، روز شنبه که کارگران به سر کار بازگشتند، متوجه شدند کارفرما از ورود ۱۲ تن از همکارانشان جلوگیری نموده است. کارگران در اعتراض به اقدامات و تصمیمات مدیر عامل و درحمایت از همکاران اخراجی خود از روز شنبه ۶ مرداد بطور یکپارچه دست از کار کشیدند. کارگران واگن پارس، بعد از تجمعات و راه پیمایی اعتراضی روزانه در محوطه کارخانه، در هشتمین روز اعتصاب خود، وارد خیابان های شهر اراک شدند و بعد از راه پیمایی و تظاهرات پرشور خیابانی و سردادن شعارهایی چون”ملانژاد حیاکن، کارخونه را رها کن” مقابل استانداری تجمع اعتراضی برپا کردند. از آن تاریخ به بعد نیز به رغم ارعاب و تهدید کارگران و حتی اعزام نیروهای گارد ویژه به محوطه کارخانه، اعتصاب یکپارچه کارگران مبارز واگن پارس تا به امروز ۱۱ شهریور ادامه داشته و در برخی روزها نیز با راه پیمایی همراه بوده است.
اعتصاب در واگن پارس اراک گرچه به خاطر تصمیم مدیر عامل شرکت برای جابجایی روزهای پنجشنبه و جمعه با شنبه و یکشنبه و مهمتر از آن با اخراج ۱۲ تن از کارگران آغاز شد، اما اولاً نخستین اعتصاب در این شرکت نبود و ثانیاً زمینه های این اعتصاب از مدت ها قبل از آن، فراهم شده بود.
در واگن پارس دستمزد کارگران بسیار پایین است و مدت هاست که همین دستمزد های ناچیز به موقع پرداخت نمی شود. دریافتی و حقوق و مزایای ماهانه کارگران واگن پارس در مقایسه با کارگران دیگر صنایع شهر صنعتی اراک و شرکت های زیر پوشش شرکت مپنا ( شرکت مدیریت پروژه های نیروگاهی ایران) بسیار کمتر است و در این زمینه تبعیضات فاحشی وجود دارد. کارگران واگن پارس دستمزد و مزایای سایر کارگران زیر مجموعه مپنا را دریافت نمی کنند و از بسیاری از مزایا از نمونه ” سود سالانه”، ” آکورد”، بسته های حمایتی و نظایر آن محروماند.
به رغم تشدید فشار و استثمار کارگران و به رغم تولید ۷۲۵ دستگاه انواع واگن در سال ۱۴۰۰ که از سال ۱۳۸۲ به بعد تا آن زمان سابقه نداشت و در سال ۱۴۰۱ نیز تولیدات واگن پارس باز هم افزایش یافت و این رکورد شکسته شد، اما مدیریت حاضر به رسیدگی به خواست های کارگران و افزایش مزد و مزایا و رفع تبعیض نشد بلکه با زدن از اضافه کاری ها، دریافتی ماهانه کارگران این شرکت حتی کاسته شد.این درحالی است که به اعتراف” امین اسلام پناه” مدیر ایمنی شرکت ، کارخانه واگن پارس از سایر صنایع مستقر در اراک سوددهتر بوده است.
در حال حاضر نیز فشار کار در این شرکت بسیار زیاد است و برخوردهای آمرانه و زورگویانه مدیریت، دزدی های مدیر عامل و تیم مدیریتی وی بر نارضایتی کارگران افزوده است. مرتضی ملا نژاد که از خرداد سال ۱۴۰۰ مدیر عامل این شرکت شده است، نه فقط برفشار و شدت کار افزوده و استثمار کارگران را تشدید نموده است بلکه با به کارگماری خویشان و نزدیکان و نیروهای سفارشی فاقد تخصص و آشنایی با این صنعت، به تدریج زمینه های عقب گرد این شرکت را فراهم ساخته و بعد از حدود دوسال مدیریت ملانژاد، نشانه های آشکار عدم توانایی اداره شرکت از پروسه تأمین مواد اولیه گرفته تا تولید و فروش محصولات آشکارتر شده و واگن پارس را با بحران روبرو ساخته است. مجموعه این عوامل و شرایط، نارضایتی در صفوف کارگران را بسی متراکم ساخته است.
در زمینه سوء مدیریت می توان به ناتوانی مدیران در تنظیم قرارداد و تعیین قیمت فروش محصولات اشاره نمود که فروش تولیدات به قیمت زمان قرارداد، زیان ده بوده است چرا که تا زمان کامل شدن پروسه تولید و آماده شدن محصول، قیمت ها ازجمله قیمت مواد اولیه افزایش یافته به نحوی که در نهایت قیمت فروش کمتر از قیمت تمام شده بوده است. البته مدیران از زد و بند با خریداران و رشوه ، حد اکثر سوء استفاده را نموده و پول های کلانی به جیب زده اند. از سوی دیگر برخی شواهد حاکی از ان است که روند واردات واگن های نو یا دست دوم از روسیه و چین که مدتی کاهش یافته و در کوتاه مدتی متوقف شده بود، دوباره از سر گرفته شده است. توقف یا کاهش تولید و در نهایت احتمال تعطیلی کارخانه، بار دیگر کار و زندگی و آینده شغلی کارگران را در معرض خطر جدی قرار داده است.علایم و نشانه های متعددی نشان دهنده این واقعیت است که روند کار و فعالیت در این کارخانه با اخلال روبرو شده است. صرف نظر از واردات واگون که مستقیماً روی میزان سفارشات و تولیدات واگن پارس تأثیرات منفی برجای گذاشته، علائم و نشانه های متعددی نیز نشان دهنده این واقعیت هستند که روندهای جاری با اخلال روبرو شده و ادامه فعالیت کارخانه واگن پارس را تا حدی در ابهام فروبرده است.
کارخانه واگن پارس از زمان تأسیس تا به امروز بارها تا مرحله تعطیلی پیش رفته است اما کارگران با تلاش و نیروی کار خود، این کارخانه را از خطر تعطیلی کامل نجات داده اند. کارخانه واگن پارس در سال ۱۳۵۳ مجوز فعالیت گرفت و از سال ۶۳ تولیدات خود را آغاز کرد.سال ۶۴ با سرمایه گذاری سازمان صنایع و نوسازی ایران، متولی اصلی تولیدات سیستم حمل و نقل ریلی شد. سال ۶۵ هدف بمباران های رژیم صدام قرار گرفت و ۵۵ کشته داد. بعد از آن آرام آرام مراحل رشدنسبی را طی کرد و در صنعت واگن سازی در ایران و تمام خاورمیانه به شرکتی ممتاز و پیشتاز بدل شد. تولیدات آن انواع واگن های مسافربری، واگن های باری، مترو، ترنست و بوژی بوده است. این روند اما از میانه دهه هشتاد دچار اخلال شد.
اخلال در کارخانه واگن پارس از آنجا آغاز شد که تعدادی کارخانه واگن سازی در اینجا و آنجا دایر شد و این نخستین ضربه بر واگن پارس وناشی از رقابت باند ها و جناحهای حکومتی بر سر کسب امتیازات و تقسیم غنائم بود. واگن پارس بخشی از سفارشات خود را ازدست داد و در ادامه این روند، آرام آرام به حالت تق و لق درآمد. دستمزد کارگران مدام عقب میافتاد. خطر تعطیلی کارخانه وجود داشت. ۲۷ مرداد ۱۳۸۸ کارگران در اعتراض به وضعیت کارخانه و عدم پرداخت دستمزد دست به اعتصاب زدند. اما بحران در واگن پارس ادامه یافت و هیچ بهبودی در وضعیت کارگران ایجاد نشد. اوضاع به قدری وخیم بود که دستمزد و حقوق ماهانه به صورت قسطی پرداخت میشد. ۱۷ مهر ۸۸ کارگران دوباره وارد اعتصاب شدند.افزون بر دایر شدن چند کارخانه واگن سازی، واردات واگن های آماده و حتی دست دوم از چین توسط گرو ه های معینی از سرمایه داران نیز آغازشد که معنای دیگری جز توقف تولید در واگن پارس نداشت. واگن پارس اراک تنها با ۲۰ درصد ظرفیت خود فعالیت میکرد و کارگران در یک قدمی اخراج بودند. این روند تا اوایل دهه ۹۰ ادامه داشت. اوضاع در این سال ها گرچه اندکی بهبود یافت اما واگن پارس به علت عدم دریافت سفارش کافی، تنها با ۳۰ درصد ظرفیت خود فعالیت میکرد لذا بحران در واگن پارس و خطر تعطیلی کارخانه و اخراج گسترده کارگران ادامه داشت. کارگران واگن پارس بار دیگر در ۱۵ مهر ۹۲ وارد یک اعتصاب بزرگ و یکپارچه شدند که چند روز ادامه داشت. اما هیچ اتفاق خاصی نیفتاد. یک سال دیگر هم گذشت. کارخانه به صورت نیمه تعطیل درآمد. حقوق ها حد اقل دوماه عقب می افتاد و کارفرما تنها ۳۰ درصد حقوق ماهانه را پرداخت میکرد. ۱۶ مهر ۹۳ کارگران بار دیگر دست به اعتصاب زدند. سیاست دولت و وزارت صنعت آن در زمینه واردات واگن های چینی همچنان ادامه داشت و سرمایه داران و عوامل حکومتی از قبل آن سود های هنگفتی به جیب زدند.
درطی این سال ها چندین مدیر عامل عوض شد. اما هرکس می آمد جیب خود را پر میکرد و میرفت. بدهی کارخانه به بانکها و مؤسسات مالی فزونی یافت. ازسال ۹۲ تا ۹۴ سفارشات کارخانه بازهم کمتر و خطر تعطیلی واگن پارس جدی تر شد. کارخانه تقریباً خوابید بود و بیکاری در یک قدمی کارگران قرار گرفت. کارگران به شدت مضطرب و نگران ازدست دادن کار خویش بودند. دوره عقب افتادن حقوق ماهانه از دوماه و سه ماه به ۵ ماه و بیشتر افزایش یا فت. اسفند ۹۴ اعتصاب و اعترض کارگران از سر گرفته شد. کارگران واگن پارس با تکرار و استمرار اعترض و اعتصاب وارد سال ۹۵ شدند.
بحران در واگن پارس عمیق ترشد.محمود زمانی قمی، استاندار وقت مرکزی در دهمین اجلاس ستاد راهبردی اقتصاد مقاومتی که در شرکت واگن پارس برگزارشد، تأکید نمود برای حل بحران باید راهی پیدا کرد. اما راه حلی پیدا نشد. بدهی واگن پارس افزایش یافت. دستگاه قضایی حکم توقیف اموال شرکت را صادر نمود. واردات واگن از چین و روسیه همچنان ادامه داشت.
مرداد ۹۸ علی اکبر کریمی نماینده اراک در مجلس از وزیر صنعت و وزیر اقتصاد خواست در تعیین تکلیف وضعیت مالکیت و مدیریت شرکت واگن پارس ( و هپکو و آذرآب) که در شرایط نامساعدی قرار دارند تسریع شود. واگن پارس آرام آرام برای واگذاری به بخش خصوصی آماده شده بود که شهریور ۹۸ ، واگذاری آن به مپنا اعلام شد و ۲۶ آذر ۹۹ مالکیت صد درصدی شرکت واگن پارس اراک به مپنا واگذار شد. سال ۹۹ واردات انواع واگن کاهش و بخشاً متوقف شد و اوضاع کمی بهبود یافت.
سال ۱۴۰۰ مرتضی ملا نژاد به سمت مدیر عامل واگن پارس منصوب شد. خطر اخراج و بیکارسازی گسترده کارگران تا حدزیادی کاهش یافت. تولیدات واگن پارس در سال های ۱۴۰۰و ۱۴۰۱ افزایش یافت. حجم بالای تولید به روشنی گویای فشار کار و استثمار شدید کارگران بود که برای جلوگیری از تعطیل کارخانه، سال های متمادی درد و رنج و نگرانی های زیادی را تحمل کردند، انواع فشارهای اقتصادی و معیشتی را به جان خریدند اما هرگز از مبارزه برای تغییر و بهبود شرایط زندگی، افزایش مزد و مزایا، قرارداد های رسمی، رفع تبعیض و همسان سازی حقوق و تضمین شغلی دست برنداشتند.
شواهد موجود حاکی از آن است که از اواخر سال ۱۴۰۱ و اوایل ۱۴۰۲ واردات واگن از سر گرفته شده و واگن پارس وارد یک عقب گرد شده است. دستمزد ها با تأخیر دست کم دوماهه پرداخت می شود. خواست افزایش دستمزد و مزایا، همسان سازی حقوق، قرارداد رسمی و دیگر خواست های کارگران همچنان بی پاسخ ماندهاند. بعد از ۵ هفته اعتصاب هیچیک از مطالبات کارگران برآورده نشده است. مقامات دولتی در سطح استان در حمایت از مدیر عامل واگن پارس که مورد نفرت کارگران است وارد صحنه شده اند. علاوه بر تهدیدها و فشارهای امنیتی، کارگران را به تعطیلی کارخانه تهدید کرده اند.
” نظری” معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استانداری مرکزی از کارگران خواسته است مطالبات خود را در یک لیست اعلام کنند. گویا این مقام دولتی بعد از متجاوز از یک ماه اعتصاب و تجمع و راهپیمایی، هنوز از خواست های کارگران مطلع نشده است . او برای درهم شکستن اراده و اعتصاب کارگران گفت: واگن پارس در آستانه یک قرارداد خارجی است که می تواند شرکت را تا ۱۵ سال از قراردادهای داخلی بی نیاز سازد. وی درهمان حال کارگران را تهدید کرد که اگر اعتصاب ادامه یابد این قرارداد ممکن است به نتیجه نرسد.
کارگران مبارز کارخانه واگن پارس اما متحد و یکپارچه در برابر تمام این تهدیدها ایستاده اند. این کارگران تنها چند خواست معمولی و ساده دارند و این خواست ها را هر روزه در شعارها و اعتراضات خود با صدای بلند اعلام نموده و لیست مکتوب آن را نیز انتشار داده اند. کارگران واگن پارس درمبارزه با تیم مدیریتی “ملا نژاد” و حامیان دولتی وی، باید اتحاد مبارزاتی خود را همچنان حفظ کنند. تنها اتحاد و مبارزه است که ضامن پیروزی است. سایر کارگران نیز باید به اتحاد و همبستگی با واگن پارس برخیزند. کارگران واگن پارس را نباید تنها گذاشت. کارگران شاغل در دیگر صنایع شهر صنعتی اراک نیز باید از رفقای خود در واگن پارس حمایت کنند. بسیار بجاست اگر که معلمان، بازنشستگان، پرستاران و دیگر اقشار زحمتکش نیز از کارگران واگن پارس حمایت و با آن ها اعلام همبستگی کنند.
همه مدیران و مقامات دولتی ارشد و غیر ارشد استانی و فرا استانی نیک می دانند که واگن پارس بدون کارگران هیچ است و زمین گیر. واگن پارس بدون کارگران، تعدادی ساختمان و وسیله و ابزار بی جان بیش نیست. بدون کارگران، واگن پارس و مپنا هیچ است. این، کار و نیروی جانبخش کارگر است که ماشین ها را در کارخانه واگن پارس به راه می اندازد و سالانه صدها واگن تولید میکند. همه کارها به دست کارگران انجام می شوند. تمام ماشین ها و دستگاههای تولید با دست کارگر می چرخند. کارگران مبارز واگن پارس برای احقاق حقوق خویش متحد و یکپارچه وارد عرصه نبرد شده و مصممانه مطالبات خویش را پیگیری میکنند. این کارگران را با تهدید و سرکوب و ضرب و شتم، نمی توان خاموش ساخت. خواست کارگر متحد را نه مدیر عامل و نه حامیان دولتی آن نمی توانند بیش ازاین پشت گوش بیندازند. زنده باد اتحاد و اعتصاب یکپارچه کارگران واگن پارس.
نظرات شما